Architect Hans Hammink werkt aan circulaire fietsenstalling, gemaakt van materiaal uit oude NS-treinen

Hans Hammink vertelt: “De fietsenstalling ligt in een dynamisch gebied. Hier verrijzen in de toekomst hoge gebouwen en de stalling is dan ook een tijdelijk gebouw. Omdat het voor twintig jaar wordt neergezet, leek het me goed om het gebouw demontabel te maken. En zo duurzaam mogelijk. Maar een zo duurzaam mogelijke fietsenstalling, wat is dat nu precies?  Voor alle partijen was circulair bouwen nieuw. Net als het werken met materialen die uit hun eigen organisaties komen. Daarom hebben we veel tijd gestoken in het proces, veel workshops gehouden over hoe we kunnen samenwerken. Toen er bij de partijen eenmaal vertrouwen ontstond om dit project circulair aan te pakken, zag ik bij hen een grote bereidheid ontstaan om actief binnen de organisatie te zoeken naar andere manieren om dit traject voor elkaar te krijgen.

Gevel van oude treinramen
We zijn bijvoorbeeld oude treinstellen gaan bekijken van de NS. Daar hebben we heel veel materialen uit kunnen oogsten. Zo gebruiken we oude rails als kolommen. Stelcon platen fungeren straks als begane grondvloer. Het meest bijzondere is echter wel dat we duizend oude treinramen gaan toepassen in de gevel. Die oude ramen zijn heel herkenbaar door de afgeronde hoeken, waardoor er echt iets bijzonders ontstaat. Eigenlijk iets veel mooiers dan een ‘normaal’ gebouw. Dat is het leuke van circulair werken: het brengt je ook op ideeën die je normaal nooit had gehad.

Basic gebouw, met een rauw ontwerp
We wilden in het ontwerp in eerste instantie iets met natuur doen. Dat idee hebben we moeten loslaten, want alle ruimte is nodig voor het stallen van fietsen. Het functioneren van de fietsenstalling staat ook voorop bij dit project. De meeste fietsparkeergarages zijn best chique ontworpen, met moderne signing. Dat gaan we hier niet doen. We kiezen voor de bewegwijzering gewoon een standaardpakket. Voorop in het ontwerp staat dat alles wat we toepassen, er makkelijk weer uit te halen valt. Het wordt dan ook een basic gebouw, met een rauw ontwerp, zonder latjes en plintjes.

Veel niet ontworpen
Het klinkt misschien tegenstrijdig, maar eigenlijk heb ik in het ontwerp veel dingen juist niet ontworpen. Om de aannemer ruimte te geven en te prikkelen. Wat dat betreft staan we nog maar aan het begin, het ‘echte’ deel van het traject moet nog komen. Omdat de aannemer nog geselecteerd moet worden is veel nu nog onzeker, maar wat we wel zeker weten is dat de samenwerking met de aannemer heel anders gaat verlopen. De rol van de aannemer is in dit project heel groot en we zijn uiteindelijk erg afhankelijk waar hij mee komt. Ik heb zaken als kleur en afwerking, hoe de verbinding tussen materialen moet zijn en of de materialen nieuw of gebruikt moeten zijn wel vrij precies omschreven, maar met welke verlichtingsarmaturen hij bijvoorbeeld uiteindelijk komt, is toch spannend.

Grote hoeveelheden materiaal vinden nog steeds een uitdaging
Het vinden van materialen is net als bij Circl een uitdaging. Wat dat betreft zijn we nog niet heel veel verder. Het is nog steeds lastig om materialen te vinden in grote hoeveelheden. Maar de gemeente Eindhoven moet nog los komen, die heeft ongetwijfeld heel veel materiaal op haar werven liggen.

Pilotfase
Ten opzichte van een aantal jaren geleden zie ik wel bepaalde dingen ten positieve veranderen. De kennis over circulariteit wordt bijvoorbeeld langzamerhand groter. Wat bij circulaire projecten vooral belangrijk is, is de bereidheid om anders te denken. Die bereidheid wordt nu ook steeds groter. Simpelweg doordat de markt ook groter wordt. Of circulair bouwen inmiddels ook loont in de vorm van een kostenbesparing? Helaas is dat nog niet het geval. Dat komt met name omdat het hergebruikte materiaal bijna ‘afval’ is. Het moet gesorteerd worden, het gaat door handen. En dat maakt het duur. Want de belasting op materialen mag dan laag zijn, de belasting op arbeid is juist hoog. Hopelijk gaat dit in de toekomst veranderen, het onderwerp schijnt gelukkig in Europa ook te leven. Wat dat betreft leert dit project me dat we nog steeds in de pilotfase verkeren, van opschaling is zeker nog geen sprake”, besluit Hans.