Masterprijswinnaar Bruce Verdonschot over zijn rol binnen de Gulden Feniks jury

Een leerzame reis door renovatie, transformatie en gebiedsontwikkeling
Als net afgestudeerde architect bracht het winnen van de NRP Masterprijs niet alleen de eer met zich mee, maar opende het ook de deur naar een unieke ervaring: als adviseur van de jury betrokken zijn bij de selectie en beoordeling van genomineerden voor de Gulden Feniks. Een unieke kans om de diepte van ons vak te verkennen en te ontdekken. Hoe ontmoeten innovatie, duurzaamheid en de kwaliteit van het bestaande elkaar en hoe kunnen deze elementen elkaar versterken?
Als adviserend jurylid kwam ik aanraking met andere typen projecten dan de projecten in mijn eigen werkterrein waarin vooral implementatie van architectuur in individuele projecten een rol speelt. Het werd mij duidelijk dat gebiedstransformatie een essentieel aspect van ons vakgebied is waarin architectuur niet slechts op zichzelf staat, maar meebeweegt met de veranderende omgeving en gebruikers. Het verhaal achter deze transformaties en renovaties blijkt niet alleen uit de pen van de architect te komen, maar wordt net zo sterk bepaald door de opdrachtgever. Ik zag het belang van goed opdrachtgeverschap in de verschillende projecten. De maatschappelijke impact die de opdrachtgever wil realiseren, dient als leidraad voor de architect. Het gesprek tussen architect en opdrachtgever is niet beperkt tot ontwerpaspecten; het omvat een diepgaande uitwisseling over de toekomst van een gebied of gebouw en hoe architectuur daaraan kan bijdragen.
Ik leerde dat de Gulden Feniks een prijs is om van te leren. Het gaat niet zo zeer om het gebouw maar het initiatief. Hierbij is de vraag “wat is architectuur?” aan het verschuiven. Architectuur is niet meer (alleen) de uitkomst, maar ook het middel. Het onbenut potentieel van de bestaande gebouwde omgeving zorgt ervoor dat zelfs de minder aansprekende of uitdagende gebouwen weer tot leven gebracht worden en hun plek terugvinden de maatschappij. Dit mag naar mijn mening ook meer worden benadrukt tijdens de opleidingen voor architecten en stedenbouwkundigen. In veel opleidingen wordt hoofdzakelijk gekeken naar de esthetische kwaliteit. Ook zijn stedenbouw, architectuur, masterplanning en renovatie allemaal losse onderdelen binnen de opleiding met elk hun een eigen ontwerpstudio. Door lessen uit de praktijk in te brengen in de opleiding, kunnen studenten leren om verder te kijken dan alleen de architectuur. De synergie die kan ontstaan bij een goede samenwerking tussen verschillende partijen met elk hun eigen rol, is daar een voorbeeld van.
De diversiteit binnen de jury leidde tot boeiende discussies. De verschillende expertises zorgden voor andere perspectieven tijdens de projectbezoeken. Het luisteren naar duiding van de historische kenmerken en contexten door Dirk Baalman onthulde details die voorheen aan mijn aandacht ontsnapten. Eveneens gold dit voor de kritische analyse van Jaap Wiedenhoff, die met name het diepere vraagstuk achter duurzaamheid en het gebruik van herbruikbare, biobased materialen onderzocht. Hierdoor begreep ik dat de essentie niet alleen schuilt in het principe van het product, maar vooral in de doeltreffende implementatie ervan. Duurzaamheid dient te worden omarmd als een integraal concept en niet alleen als een losstaand instrument.
Na de twee intense dagen van de projectbezoeken, werd een overkoepelende conclusie zichtbaar: het streven naar vooruitgang. Zelfs de kleinschalige projecten streven naar het ontketenen van potentieel dat vaak verscholen ligt in bestaande structuur. De sociale en maatschappelijke betrokkenheid speelt een cruciale rol in bijna alle projecten. Het doorbreken van tradities en het breken met het bekende, weerspiegelt de zoektocht naar vernieuwing en het omarmen van het onbekende. Het is een reis die mijn begrip van architectuur heeft verrijkt en mijn overtuiging heeft versterkt dat we als architecten niet alleen de fysieke ruimte vormgeven, maar ook de verhalen van de samenleving vertellen waardoor we de toekomst kunnen beïnvloeden.
Bruce Verdonschot won in 2022 de NRP Masterprijs. In zijn scriptie ‘The Monument of a Digital World’ omarmt Bruce de interactie tussen de digitale wereld en de fysieke ruimte, waarbij de samensmelting van beide werelden een krachtige dynamiek creëert.
