Column Vincent van Rossem - Stikstof deel 2

Het was een dolle maand. Eerst waren het de boeren die massaal met hun trekkers oprukten naar Den Haag. Nog merkwaardiger was de bestorming van enige Provinciehuizen door agrarische pantserdivisies. Uit alles bleek dat deze beroepsgroep ieder contact met de maatschappelijke werkelijkheid heeft verloren. ‘Wij zijn hier de baas’, zei een boer in Groningen, waar een monumentale deur werd vernield, ‘niet de overheid’. Bijna komisch was het sprookje dat ons voedsel van de boerderij om de hoek komt, net als 100 jaar geleden, toen het graan nog werd gemalen door een windmolen in het dorp. Het probleem is juist dat die wereld niet meer bestaat. Het zogenaamd spontane protest van de boeren was georganiseerd door grote bedrijven, die klaarblijkelijk geen boodschap hebben aan de problemen die zij veroorzaken.

Vervolgens ging ook ‘Bouwend Nederland’ de straat op. Wie dat precies zijn weet ik niet, aannemers en projectontwikkelaars. Maar bouwvakkers moesten het werk doen, die waren door hun baas in een oranje hesje naar Den Haag gestuurd. Architecten deden niet mee aan het oproer. De tactiek leek afgekeken van de boeren: met zwaar materieel de ochtendspits op de snelweg vast laten lopen. Zo raak je Nederland in het hart. Daarbij deden zich enige onaangename incidenten voor, die echter voor ‘Bouwend Nederland’ geen aanleiding waren om excuses aan te bieden. Integendeel, ‘Bouwend Nederland’ sloeg een hoge toon aan op het Malieveld, onder de bezielende leiding van een voormalige vicepremier.

Het bouwbedrijf wordt inderdaad onevenredig hard getroffen door het moratorium op bouwvergunningen, terwijl andere bedrijvigheid, de glastuinbouw, de Hoogovens en Schiphol, ongestoord doorgaat met stikstof uitstoten. Zelfs de simpele en effectieve maatregel om in heel Nederland de maximumsnelheid voor automobielen te reduceren, die ook het aantal verkeersdoden zou verminderen, ligt, zoals dat heet, ‘gevoelig’ in Den Haag. De mannetjes willen 130 rijden in hun Duitse moordwapen. Maar toch kon ik mij niet aan de indruk onttrekken dat er bij ‘Bouwend Nederland’ ook een minder prettige ondertoon was, dat het nu maar eens afgelopen moest zijn met al die hinderlijke regelgeving. Wij zijn toch een zegen voor de samenleving, laat ons nu maar lekker woningen bouwen. Zo redeneren de boeren ook, laat ons nu maar koeien melken en varkens fokken. Het bouwbedrijf draagt grote verantwoordelijkheid voor de toekomst van ons land, bouwen veronderstelt een lange termijn visie op maatschappelijke ontwikkelingen. Duurzaamheid zal daarbij in toenemende mate de regels bepalen. Dit besef is bij architecten niet nieuw meer. Steeds vaker worden gebouwen gerenoveerd, waarbij veel creatief vernuft vereist is. Er bestaat in Nederland een Nationale Duurzame Huizenroute, de eerste twee zaterdagen van november, dat zijn de monumenten van 2050. In die sectoren is sprake van vernieuwing en vooruitgang in het bouwbedrijf, kwaliteit. Maar in 2019 is ook bijna twee miljoen vierkante meter zielloos logistiek vastgoed gebouwd, omdat mensen niet meer naar de winkel gaan. En de massawoningbouw is evenmin een verheffend bedrijf. Maatschappelijk gezien is ‘Bouwend Nederland’ in de achterhoede geraakt, het vertoon van dommekracht in Den Haag leek mij een teken van zwakte.

Lees hier ook de column Stikstof (deel 1).