Column Vincent van Rossem: 1 miljoen

Net als in de zorg heeft de vrije markt voor de volkshuisvesting niet gewerkt zoals de neoliberale theorie voorspelde. In 1993 stemde een vrijwel Kamerbrede meerderheid voor het voorstel van Enneüs Heerma om de sociale huisvesting af te schaffen. De woningcorporaties moesten voortaan als zelfstandige ondernemers geld gaan verdienen aan dure huurwoningen om andere huurwoningen onder de kostprijs te verhuren. Dat is, voorzichtig uitgedrukt, een wonderlijke constructie en het verbaast niet dat daarbij veel is misgegaan. Maar het grootste probleem kwam aan het licht toen in 2008 de crisis begon. De woningbouw viel geheel stil omdat ook de corporaties genoodzaakt waren om een gewone zakelijke rekensom te maken. In vroeger tijden was het zo dat juist de sociale woningbouw dan extra geld kreeg van de overheid om het economische vliegwiel op gang te houden.

De crisis duurde jaren en zo ontstond een enorm tekort aan woningen. Tegelijkertijd is bouwen in Nederland steeds moeilijker geworden. In de jaren vijftig bestond er nog geen milieuwetgeving, grond was goedkoop en gemeenten wilden niets liever dan grote uitbreidingswijken bouwen. Die tijd is voorbij. Het Amsterdamse grondbedrijf, ooit een wapen tegen speculanten, is nu de ergste geldwolf. Burgers maken bezwaar tegen alles. Het Bouwbesluit is zelfs voor deskundigen onbegrijpelijk geworden.

Aedes, de koepel van de corporaties, denkt dat het probleem nog wel oplosbaar is. Mits, uiteraard, de verhuurdersheffing wordt afgeschaft. Maar alle ondernemers moeten belasting betalen, waarom zij niet? De maatschappelijke rol van de corporaties is nu onduidelijk en zij worden via de huursubsidie nog altijd met belastinggeld ondersteund. Als het Ministerie van VROM terug moet komen, bij de komende formatie, lijkt mij dat een goed moment om ook de truc van Heerma nog eens kritisch te bekijken.

De woningmarkt is in feite een nationale ramp. De uitgewoonde starterswoning die ik in 1972 voor een schijntje kon kopen, bestaat niet meer. Integendeel, terwijl er acute woningnood heerst in ons land worden verouderde woningen systematisch gesloopt. Dat is gekkenwerk van doorgedraaide stadsvernieuwers. Onlangs was er een relletje in Rotterdam, waar eigenaar-bewoners in opstand kwamen tegen de onteigening en de sloop van hun straat. Zij waren heel tevreden met hun woningen en hun straat. Het stond in de krant en dus besloot de gemeenteraad dat het sloopplan van tafel moest. Maar de meeste sloopplannen komen natuurlijk nooit op de agenda in de gemeenteraad. Dat zijn allemaal ideale starterswoningen voor jonge mensen die nog vertrouwen hebben in de toekomst. Er is iets fundamenteel mis met het woningbeleid in Nederland.