Column Vincent van Rossem: Beton

Maar de tijd verstrijkt en we zitten met een ongekend aantal kubieke meters beton in verouderde gebouwen die veel mensen liever vandaag dan morgen zien verdwijnen. Toch zou het heel onverstandig zijn om al die gebouwen dan maar weer af te breken. Dat is slecht voor de architectuurgeschiedenis en slecht voor het milieu. Denk aan het C&A gebouw op het Amsterdamse Damrak dat vervangen is door een smakeloze pastiche, ook weer van beton. Ik ben geen bewonderaar van het bureau MVRDV, omdat bouwkunst naar mijn mening iets anders is dan een lollig idee, maar onlangs heeft VR, dat is Jacob van Rijs, een heel verstandig artikel geschreven (NRC 14 december) over die vreselijke betonkolossen. Het is al prachtig dat een architect opmerkt dat beton een van de meest vervuilende bouwmaterialen is. Hij probeert ook een stap te zetten voorbij het eindeloze gezeur over de monumentale waarde van gebouwen.

In Nederland moet dan altijd de monumentenmaffia weer in het geweer komen, omdat slopen voor domme eigenaren de makkelijkste keuze is. Slopen zou sowieso verboden moeten worden. Dat zegt Van Rijs niet maar hij wijst wel op de discussie in Duitsland die al wat verder is dan het gesteggel over jonge monumenten in ons land. In Potsdam staat een heel lelijk gebouw, het Staudenhof, een voorbeeld van de gehate Plattenbau die karakteristiek was voor de architectuur in Oost Duitsland. Helemaal fout dus, lelijk en communistisch (ik denk daar anders over), maar de discussie gaat in Duitsland over het milieu. Niet over mooi of lelijk. En dat is natuurlijk waar het over gaan moet, de monumentenlijst is intussen toch echt iets uit een ander tijdperk.

Renovatie is een bewezen praktijk. Zelfs de woningbouwcorporaties weten tegenwoordig heel goed hoe het moet, ooit waren zij zelfs pioniers, maar ze hebben er niet altijd commercieel belang bij en zolang de minister het toestaat dat er goedkope huurwoningen gesloopt worden, terwijl er sprake is van extreme woningnood, kan deze misdadige praktijk doorgang vinden. De machines ronken, de CO2 gaat vrolijk de lucht in, kostbare bouwmaterialen worden verspild en in de nieuwbouw wordt weer heel veel beton gebruikt. Omdat de Nederlandse melkveehouderij wereldkampioen CO2 uitstoot is, kan de bouwwereld tamelijk ongestoord aanrommelen zonder de milieukosten in rekening te brengen. Maar het zou verstandiger zijn om eens wat verder vooruit te kijken. Gelukkig nieuwjaar.