Column Vincent van Rossem: Circulair bouwen

De nieuwste trend in de bouwwereld is circulair, het hergebruik van bouwmaterialen. Dat is natuurlijk een goede zaak. Maar simpel is het niet. Hier in het dorp was een aannemer, hij is net overleden, die het zonde vond om nog bruikbare zaken weg te gooien. Zijn erf stond vol met oude schuifpuien, partijtjes stenen en andere in mijn ogen toch tamelijk waardeloze rommel. Bestaan er eigenlijk nog autosloperijen? Vroeger was dat een bloeiend bedrijf.

Maar vroeger kon je een auto, ook de carrosserie, geheel demonteren. Dat is niet meer zo. Het probleem met gebouwen is dat ze helemaal niet demontabel zijn. Circulair bouwen veronderstelt dus een totaal andere manier van bouwen. Ik ben geen technicus, maar het zou een soort skeletbouw met beplating moeten worden. Gemetselde muren en gestort beton zijn problematisch. Vergruizen is een mogelijkheid, maar duur en evenmin erg milieuvriendelijk. Eerst maak je een kleiput om op zeer hoge temperatuur bakstenen te gaan fabriceren en vervolgens moeten die stenen met veel geweld vermalen worden om een nieuwe steen te maken. Om maar niet te spreken over de winning van zand en grind, een heel kwalijk bedrijf. En hoe waarschijnlijk is het dat Nederland echt anders gaat bouwen?

Inmiddels hebben we geleerd dat het recyclen van plastic in feite een illusie is. En we weten nu ook dat plastic nog veel meer problemen met zich meebrengt. Het zogenaamd recyclen van plastic was een geniale smoes om door te gaan met de productie van plastic. Terwijl op termijn het moment onherroepelijk gaat komen dat plastic verboden wordt. Denk aan asbest. Het lijkt misschien onmogelijk, maar oudere mensen kunnen zich nog goed herinneren dat plastic niet bestond, het is een heel recente nieuwigheid die we kunnen missen als kiespijn, om te beginnen plastic verpakkingen. In de maag van elke Albatros zit een plastic wegwerpaansteker.

Het circulair bouwen lijkt mij vooralsnog een slecht excuus om rustig door te gaan met het slopen van gebouwen. Aan een sloopvergunning worden nauwelijks eisen gesteld, de eigenaar heeft gewoon het recht om een gebouw af te breken, tenzij het een monument is. Dat is anno 2020 verbijsterend. Het gaat altijd om een korte termijnvisie met economisch gewin. Klimaat en milieu spelen geen enkele rol. Om zowel de eigenaren van vastgoed als de bouwwereld wakker te schudden uit hun droom van eeuwig voortgaande nieuwbouw zou het slopen van gebouwen verboden moeten worden. Tenzij aangetoond kan worden, met een gedetailleerd plan voor de afvalstromen, de CO2 uitstoot enzovoort, dat nieuwbouw werkelijk duurzamer is dan renovatie. Dat gaat natuurlijk niet lukken omdat renovatie al een wetenschappelijk niveau heeft bereikt terwijl slopen nog steeds dom werk is.

Tot zover de zakelijke argumenten. Tot slot zijn er ook emotionele argumenten. Het grote succes van de Monumentenwet in de historische binnensteden heeft aangetoond dat behoud grote maatschappelijke winst oplevert. Zo ontstaat met het verstrijken der jaren een gebouwde omgeving die mensen aangenaam vinden. Dat geldt ook voor minder oude stadsdelen. Grootschalige stadsvernieuwing, met veel sloopnieuwbouw, heeft nooit iets goeds voortgebracht.