Column Vincent van Rossem: De Oude Haven

De Oude Haven is een betrekkelijk breed water, net als in Amsterdam een oude riviermond, met aan beide zijden een kade en twee fraaie gevelwanden bestaande uit historische woonhuizen. Door de open Oosterscheldedam is er nog eb en vloed in de haven zodat de oude zeilschepen die daar liggen op magische wijze wegzakken achter de kaden om dan langzaam weer omhoog te komen.

Het is werkelijk een sprookjesachtig mooie stedelijke ruimte. Een ranke stadspoort aan de zuidzijde herinnert aan het feit dat het de haven van een middeleeuws stadje is. Twee rijen lindebomen completeren het meesterwerk van civiele bouwkunst dat hier eeuwenlang met zorg werd gekoesterd. Ik zat daar laat in de avond nog een borrel te drinken, het geheel werd verlicht door een majestueuze volle maan. De stedenbouw is zelden echt een aangenaam bedrijf, al te vaak is het een kwaadaardige woekering, maar de Oude Haven stemde me op dat moment werkelijk gelukkig. Mensen zijn wel degelijk in staat om goede en mooie dingen te maken.

Daarom is er ook alle reden om zorgvuldig om te gaan met de Oude Haven, als perfect voorbeeld van een humane woonomgeving dat bovendien eeuwen oud is en dus buitengewoon duurzaam. Monumentenzorg is een idee uit de negentiende eeuw, een noodmaatregel om te voorkomen dat werkelijk alles gesloopt zou worden. Maar in al die eeuwen daarvoor heeft men de Oude Haven gewoon netjes onderhouden en behoedzaam gerenoveerd.

Het Nationaal Renovatie Platvorm, NRP, komt nog maar net kijken in de bouwwereld, als organisatie die pleit voor het hergebruik van gebouwen, ook of zelfs juist niet monumentale gebouwen. Maar het feit dat er in Nederland nog betrekkelijk veel gave historische steden bestaan, hebben we te danken aan precies dezelfde gedachte. Men sloopte nooit een solide gebouw, dat was verspilling. En men brak zich nooit het hoofd over duurzaam bouwen, men wist niet anders. De sloopwoede dateert uit de negentiende eeuw, net als al het andere kwaad van de industriële productie die is geëindigd met de import van plastic rommel uit China.

NRP is geen radicale organisatie, maar toch is de essentie van renoveren wel degelijk tegendraads. Het gaat natuurlijk niet alleen om zonnepanelen en windmolens, onze samenleving moet stoppen met verspillen en weggooien. Daarom is het slopen van gebouwen niet meer van deze tijd. Nee, ik ben niet tegen vooruitgang, en nee, ik wil niet dat Nederland een openluchtmuseum wordt. Maar het is mijn stellige overtuiging dat de Oude Haven in Zierikzee ons veel kan leren over een duurzame toekomst. Ook in sociaal opzicht, want de moderne stedenbouw heeft in dat opzicht evenmin veel goeds voortgebracht.

Foto boven: De Oude Haven in Zierikzee.