NRP DUMO Denktank Innovatieve Verduurzamingskansen verzorgt werkatelier tijdens de Renovatiebeurs/MONUMENT

De gevolgen van de klimaatverandering en dus noodzaak tot energietransitie is op alle vlakken in de samenleving voelbaar. Om de doelen van het Klimaatakkoord Parijs in 2050 te realiseren, zullen energieverbruik verminderd en energieopwekking verhoogd moeten worden. Met onder meer gevolgen voor de gebouwde omgeving zo ook voor de karakteristieke bebouwing. Het debat over het verduurzamen van monumenten is al zeker 10 jaar gaande. Monumenten zijn niet ontworpen voor onze huidige eisen en woonwensen, maar zitten vaak verrassend goed doordacht in elkaar. Het niet optimaal gebruiken van de potenties van deze bijzondere gebouwen kan leiden tot een lager comfort en een hoge energierekening. Vanwege hun cultuurhistorische en architectuurhistorische waarden hebben monumenten een andere aanpak nodig dan andere bestaande gebouwen. Maar in de afgelopen jaren is de discussie vooral gericht geweest op de zoektocht naar technologische en economische oplossingen en maatregelen. Dit lijkt een doel op zich geworden te zijn. Een vaak gehoord signaal is ‘ik moet vanuit duurzaamheid/energietransitie iets doen’. Waarom precies – dat is vaak lastig te beantwoorden. En of het antwoord puur in een technologische oplossing ligt is evenzeer de vraag. Er is minder aandacht voor de fundamentele en onderliggende vraag: hoe kunnen we vanuit onze huidige kennis van waardevolle en toegevoegde betekenis zijn voor de mens, de maatschappij en ons klimaat op de lange termijn? Wat is de kern van duurzaamheid? Bij welke sociale, humane, maatschappelijke, omgevingsgerichte en ruimtelijke kansen en vraagstukken kunnen we aansluiten? De Denktank Innovatieve Verduurzamingskansen van NRP DUMO staat stil bij deze essentiële vragen en wil zo haar bijdrage in leveren in dit maatschappelijk relevante vraagstuk. NRP DUMO is een werkgroep van NRP (het kennisnetwerk voor transformatie en renovatie van de bestaande gebouwde omgeving) en bestaat uit Dijkoraad, ABT, Arcadis, MeyerBergman Erfgoed, Van Ruysdael en Energyra.

Twee praktijkcases

Het komende jaar werkt de Denktank twee richtingen uit om op de eerste plaats inzicht te krijgen in de status quo ‘wat er nu vaak gebeurt’ (scenario 1) – binnen de huidige reikwijdte van wet- en regelgeving en technologische oplossingen etc. – bij de verduurzaming van karakteristieke bebouwing. Op de tweede plaats om inzicht te krijgen in een kennis gedreven, geïntegreerd en volledig toekomstgericht ideaalbeeld (scenario 2). Met oog voor koppelkansen van het monument in haar omgeving en voor de rol van de overheid (met name de gemeente), eigenaar en erfgoedpartijen.
Door de vergelijking tussen beide scenario’s te zoeken, pellen we het ‘containerbegrip’ verduurzamen zoveel mogelijk af tot de echte kern, en tonen we aan dat verduurzamen meer is dan het volgen van standaard methodes en oplossingen, zoals zonnepanelen, isolatie etc. Het succesvol verduurzamen van monumenten kan immers tot inzichten leiden over verduurzaming in het algemeen.

Het resultaat van deze vergelijkende zoektocht wordt open gehouden – het kan tot een bredere onderzoeksvraag, een bewustwordingsproces of een creatief proces leiden.

Een van de twee praktijkcases is Villa Barmerhoek (1916) in de buurtschap Doodstil in Groningen. Een Rijksmonumentale villa van de hand van R.B. Sleumer met zowel art nouveau- en chaletstijlkenmerken. Op het moment is de villa in handen van het Groninger Landschap. De restauratie, en tevens versterking, van de villa is bijna gereed, waarna het pand weer voor bewoning geschikt moet worden gemaakt. De huidige ontwikkelingen in Groningen bieden een kansrijke gelegenheid om op zoek te gaan naar creatieve koppelkansen om de karakteristieke bebouwing en het gebied eromheen te verduurzamen.

De andere praktijkcase is een grootschalig project, dat zich nu nog in de planvorming bevindt. Daarover binnenkort meer.

Kom naar het werkatelier tijdens Renovatiebeurs/MONUMENT

Tijdens de Renovatiebeurs/MONUMENT (14 t/m 16 mei 2019) organiseert de Denktank een eerste werkatelier op dinsdag 14 mei van 10:30 tot 13:00 uur. U bent van harte welkom om dan mee te komen praten en denken. Ben u hierin geïnteresseerd? Stuur dan een e-mail naar Jennemie Stoelhorst, j.stoelhorst@nrp.nl. Hopelijk tot dan!