Leren van de crisis voor een circulaire economie

Wat buitengewoon intrigerend is, is dat urgentie creatief maakt. Parkstad is een actieve samenwerking van acht gemeenten in Zuid-Limburg. Kenmerkend voor dit gebied is dat er al een stevige krimp van de bevolking gaande is en dat dit nog lang niet tot stilstand is gekomen. Het leidt tot een overschot aan woningen van vermoedelijk 25%, ondanks de huishoudensverdunning die ook hier speelt. Heemwonen bezat 400 woningen in de wijk Bleijerheide waarvan 300 woningen in een viertal flats uit begin jaren zestig. In feite kunnen deze woningen gewoon aan de voorraad worden onttrokken, maar Heemwonen ziet toch een kwalitatieve woningbehoefte in de wijk en doet meer dan alleen slopen. Heemwonen heeft dit project aangeboden aan de IBA om te tonen wat er mogelijk is op het gebied van circulaire economie in het bezit van een woningcorporatie. Men wil doelbewust experimenteren en daarvan leren, iets dat helemaal voldoet aan de principes van IBA. Helemaal terecht dat IBA zich onder andere met dit project presenteerde tijdens de Dutch Design Week (DDW) in 2019 in Eindhoven. 

Circulair proces

Een eerste voorwaarde voor een circulair project is het introduceren van een circulair proces; helemaal volgens de principes van prof. Jan Jonker (hoogleraar Duurzaam Ondernemen, Radboud Universiteit Nijmegen). Men werkt in een consortium, waarin naast corporatie, sloper, bouwer ook de Hogeschool Zuyd deelneemt. Men werkt transparant en het lerend vermogen wordt voortdurend in het consortium gebracht. Het voert te ver om alle aspecten van het project hier te beschrijven. Een van de meest spectaculaire delen van het project is het uitzagen van een deel van een van de flats om daar vier grondgebonden proefwoningen mee te realiseren. Niet iets dat je snel op grote schaal kunt doen, maar wel iets waar je veel van kunt leren. Alvorens dit te realiseren, is het eerste deel van het gebouw uitgezaagd en geplaatst als exporuimte. De exporuimte functioneert ook als buurthuis. De proefwoningen zijn nu bewoon en in iedere woning zijn verschillende maatregelen genomen om een gezonde woning te realiseren. Alles wordt gemonitord om uiteindelijk goede keuzes te kunnen maken voor het toekomstbestendig te maken van het bestaande bezit. 

Nieuwe blik op circulaire economie door coronavirus

En geeft het coronavirus nu een andere blik op de circulaire economie? Ik was erg verheugd het artikel van Frans Timmermans (EU commissie) en Bertrand Piccard (Solar Impuls Foundation) te lezen in het NRC Handelsblad van 16 april jl. ‘Wat hadden we voor Covid-19? Een logge, lineaire en koolstofspuwende economie die maar met grote moeite de werkgelegenheid en levenskwaliteit kon laten groeien, maar die wel natuurlijke bronnen uitputte, gevaarlijk afval en giftige vervuiling produceerde en daarmee de bevolking en industrie voor grote risico’s stelde – om het klimaat maar niet te noemen. Is dit werkelijk waar we naar terugverlangen? Er bestaat een andere weg: we kunnen ons richten op kwalitatieve groei, met een circulaire, duurzame en hoogst concurrerende economie.’ Dit is het moment waar we met zijn allen veel van kunnen en moeten leren. Een aantal oude vanzelfsprekendheden komen waarschijnlijk te vervallen. Laten we op zoek gaan naar nieuwe vanzelfsprekendheden voor een beter klimaat en een betere woonomgeving. Dan moeten we deze periode gebruiken om heel hard te leren. Te leren van de fouten van weleer en te leren van experimenten die hun tijd al voor waren. De NRP Academie speelt hier op in. 

Nieuwe leergang in januari 2021

Het is natuurlijk buitengewoon jammer dat we de locaties van de lesdagen nu niet kunnen bezoeken; een geliefd onderdeel van de opleiding. Gelukkig kunnen we de huidige cursisten aanbieden dat zij van harte welkom zijn bij de lesdagen volgend jaar om alsnog locaties te bezoeken. Dat zal wel in een andere deel van het jaar plaatsvinden, daar de achtste leergang van de NRP Academie niet in september 2020 zal starten maar in januari 2021. 

Lerend vermogen opbouwen

De huidige cursisten zwoegen nu nog moedig door in deze bijzondere omstandigheden. Via videocalls werken de groepen aan hun casus, geven docenten lezingen en workshops en is er nu misschien iets meer tijd voor de aangeboden literatuur. Zij zijn nu doende het lerend vermogen op te bouwen; jij ook?