Lumière Cinema: Nieuw licht brengt leven in oude elektriciteitscentrale

Lumière Cinema werd dit jaar genomineerd voor de NRP Gulden Feniks in de categorie Transformatie.

Met de transformatie van de voormalige elektriciteitscentrale (1910) en ketelhuizen van de Koninklijke Sphinx-fabriek is het nieuwe cultuurcluster De Timmerfabriek in Maastricht tot leven gekomen. Lumière Cinema is onderdeel van de tweede fase van de herontwikkeling van De Timmerfabriek. In de rijksmonumentale machinehal kreeg het filmhuis een restaurant met terras aan het water. Een prachtig complex, waarin het industriële erfgoed van de Sphinx is gecombineerd met state-of-the-art filmzalen.

De herontwikkeling van het oude industriecomplex is onderdeel van het stedelijk ontwikkelingsproject Belvédère Binnensingel, waarbij het cultuurcluster De Timmerfabriek als aanjager dient voor de verdere herontwikkeling van het voormalige industriegebied ten noorden van het centrum van Maastricht. Een voor Maastrichtenaren nog relatief onbekend gebied, waar met een toneelgroep, expohal en de nu gerealiseerde cinema een divers cultureel aanbod ontstaat. Lumière Cinema vormt een bijzonder complex, met belangrijke cultuurhistorische waarde. De combinatie met de uitgebreide horeca maakt het een aantrekkelijk filmhuis op een onalledaagse plek.

Vakmanschap

De restauratie en transformatie van de voormalige elektriciteitscentrale van de Sphinx-fabriek in Maastricht is een goed voorbeeld van gecombineerd vakmanschap. Bij de transformatie werkte JHK Architecten direct vanaf de aanbesteding samen met restauratiearchitect Verlaan & Bouwstra. De bureaus combineerden hun expertise en hebben in samenwerking met de overige partijen een integraal en doordacht ontwerp weten te maken. Een van de eisen was om de rijksmonumentale machinehal volledig te restaureren en het complex als geheel zo goed mogelijk te verduurzamen. De voormalige timmerwerkplaats, met zijn bijzondere Hennebiqueconstructie, zou eigenlijk alleen als geraamte behouden blijven, maar is door de architecten toch als geheel in de ontwerpplannen opgenomen. De timmerwerkplaats doet nu dienst als kantoor voor het filmhuis en wordt doorkruist door een openbare doorgang als toegang tot de centrale binnenplaats van het bouwblok, waar zomers kleinschalige festivals en evenementen georganiseerd kunnen worden.

Karakter

Om de twee zwaar vervallen ketelhuizen op een duurzame manier te kunnen herstellen, is het poreuze metselwerk verwijderd en de staalconstructie als geheel geconserveerd. Dit maakte het mogelijk om onder de ketelhuizen een kelderbak aan te leggen voor drie van de zes filmzalen. Het eigen gewicht van de kelderbak compenseert exáct de opwaartse druk van het grondwater. Dankzij deze ingreep kon er in de hallen zelf genoeg ruimte overblijven om de beeldbepalende kapconstructies te blijven ervaren: het karakter waar de initiatiefnemers van Lumière Cinema aanvankelijk voor vielen.

Bezoekers

Om de rijksmonumentale machinehal goed te isoleren, zijn slimme oplossingen gekozen om alleen lokaal te klimatiseren: vloerverwarming in combinatie met voorzetwanden op zithoogte en ventilatoren die de warme lucht weer naar beneden stuwen. Het resulteert in een behaaglijk café-restaurant met minimale stookkosten. Inmiddels blijken

zowel trouwe als nieuwe bezoekers en toeristen het filmhuis te vinden. Niet alleen voor een goede film, maar ook vanwege de horeca en het historische complex.

Meervoudige waarde

Het filmhuis vormt dan ook een aanvulling op de vele meer standaard bioscopen in de omgeving. Lumière wilde naast een verrassende programmering van culturele en artistieke films ook experimenteren met vernieuwende concepten voor de filmzaal zelf. Dit vertaalt zich in de parabolische tribunes, die steeds iets steiler oplopen waardoor het wij-gevoel versterkt wordt.

Het filmhuis wordt gehuurd van de gemeente, maar staat financieel gezien op eigen benen. Het pand zelf kent een aanzienlijke waardevermeerdering dankzij de zorgvuldige herstelwerkzaamheden en de verduurzaming. Door de restauratie en het hergebruik kan het complex weer minimaal vijftig jaar mee, waarmee een belangrijke herinnering aan het écht Maastrichtse Sphinx-imperium behouden blijft. Een aanzienlijke kwaliteitsverbetering voor dé nieuwe stadswijk van Maastricht.

Inzender: JHK Architecten

Mede-inzenders: Verlaan & Bouwstra architecten, LAUDY Bouw & Ontwikkeling, Lumière Cinema Maastricht, Arcadis, Deerns, DPA Cauberg-Huygen, Dorine de Vos en Rosie Stapel, gemeente Maastricht