Met NRP FORUM naar Nordrhein Westfalen

Mies van der Rohe Businesspark 

De Vereinigte Seidenwebereien Aktiengesellschaft (VerseidAG) was de fusie van verschillende textielbedrijven in Krefeld aan de Nederrijn. Het bedrijf gaf destijds Mies van der Rohe de opdracht om het complex te ontwerpen. Het is het enige industriële fabrieksterrein van deze beroemde architect en Bauhaus pionier. In nauwe samenwerking met de stad en met monumentenzorg ontwikkelde de huidige eigenaar en ondernemer Wolf-Reinhard Leendertz een visionair concept voor het enorme terrein: het Mies van der Rohe Business Park. Hij trof de gebouwen in een deplorabele staat aan en sinds 2012 heeft hij de gebouwen stap voor stap gerestaureerd. Heel zorgvuldig bij de gebouwen van Mies van der Rohe en met meer vrijheid op de niet beschermde onderdelen. Illustratief voor de stap-voor-stap methode zijn de oude verfhallen met de karakteristieke sheddaken. De achtergevel is nog in de oude vervallen staat en binnenin het gebouw is er nog niets gebeurd. Maar de zijgevels zijn prachtig gerestaureerd om de krachtige architectuur te tonen en het potentieel van het gebouw te onthullen voor mogelijke grote huurders. ABT (een van de partners van NRP) is ook huurder op het terrein en heeft ons zeer hartelijk ontvangen en samen met de eigenaar het verhaal verteld van de locatie en ons rondgeleid langs de gebouwen. Krefeld is een plek om nog eens terug te komen om de ontwikkelingen op de campus te volgen en om de prachtige villa’s van Mies van der Rohe (zoals Haus Esters en Haus Lange) te bewonderen die hij ontwierp voor de directeuren van de textielfabriek.  

Klimaatneutraal in 2035: gaat dat wel lukken? 

Onder leiding van dr. Rainer Johann maken we kennis met de stedelijke visie op verstedelijking. Twee ambtenaren van het Stadtplanung Ambt geven een presentatie over de ontwikkeling van een ruimtelijk toekomstbeeld voor Düsseldorf: Raumwerk D. Een uitgebreid participatieproces die resulteerde in een structuurvisie voor de stad. Ook laten ze aan de hand van gerealiseerde en geplande projecten zien hoe de stad wordt getransformeerd. Hoewel de auto steeds meer uit het straatbeeld verdwijnt, waardoor er ruimte komt voor verdichting op plekken van fly-overs en rotondes, blijft de auto een opvallend grote rol spelen. Automobiliteit wordt niet vervangen, maar ondergronds verplaatst. En in de transformatie van de bekende Königsallee is het verplaatsen van de auto nog best een heet hangijzer. Opvallend in de projecten is de afwezigheid van klimaat thema's, terwijl Düsseldorf wel al over 13 jaar klimaatneutraal wil zijn. In Nederland zijn thema’s als hittestress, water, vergroening en biodiversiteit essentieel bij ruimtelijke ontwikkelingen. In Duitsland lijkt dat belegd bij de afdeling duurzaamheid. We sluiten de ochtend af met een presentatie door architectenbureau RKW Architecktur+. Ze nemen ons mee in twee “unsolicited proposals” die zijn gemaakt door hun DesignLab – een groep jonge getalenteerde RKW Architecktur+ ontwerpers. De visie voor radicale verdichting in de binnenstad door middel van een spooroverdekking doet denken aan Nederlandse voorbeelden zoals de Zuidas. De visie voor een living bridge die voorziet in een combinatie van woningbouw, een stadspark, parkeren, hotel en energieopwekking kan rekenen op veel enthousiasme. Het was niet eens bedoeld als een concreet plan, maar het sterke beeld zorgt ervoor dat heel veel mensen en bedrijven om niet willen bijdragen om het concreter te maken. Het laat in ieder geval zien dat met inzet van ontwerp- en verbeeldingskracht de ruimte voor nieuwe mogelijkheden wordt vergroot.  

Een berg in de stad 

Op de plek waar tot voor kort een enorme fly-over het centrum van Düsseldorf in tweeën splitste, ligt nu een groene berg: Ko Bogen II. Op het schuine dak van een gebouw met kantoren en winkels aan een van de belangrijkste winkelstraten is 8 kilometer aan beukenhagen geplant. Het groene vlak beweegt en ritselt in de wind en verandert door het jaar heen van kleur. Deze planten zijn niet alleen spectaculair: ze zorgen voor natuurlijke verkoeling, verminderen het warmtegevoel in het stadscentrum en helpen zelfs de lucht te zuiveren en te reinigen. Een next level groen dak. De architect Ingenhoven heeft met dit gebouw een groen icoon gerealiseerd, maar wel één die door zijn vorm en ligging twee andere iconische monumenten in de spotlights zet. Het strakke, net gerenoveerde Dreischeibenhaus en de golvende lijnen van het Schauspielhaus worden hierdoor meer dan ooit onderdeel van het stadsbeeld. De avontuurlijke rondleiding door het bos op het dak zullen we niet snel vergeten.  

Baugruppen  

De Rheinische Gummi Waren Fabriek (opgericht door Franz Clouth) werd in 2005 gesloten. Ineens was het stil op het ommuurde fabrieksterrein. Het ontwikkelingsbedrijf van Keulen (Moderne Stad) schreef een stedenbouwkundige wedstrijd uit om hier een nieuw waardevol stukje stad te maken. In de aanpak wordt duidelijk dat de stad weinig ervaring heeft met het transformeren van industrieel erfgoed. Van de oorspronkelijke fabriek zijn nog maar minimale resten terug te vinden in de wijk. Maar ondanks dat is het een bijzonder aantrekkelijke wijk met een goede mix van wonen en werken en veel aandacht voor coöperatief ontwikkelen. Een aanzienlijk deel van de wijk is gereserveerd voor zogenaamde “Baugruppen”: projecten in collectief particulier opdrachtgeverschap of zelf in een vorm van een wooncoöperatie. Interessant om te zien is dat juist deze delen van de wijk in kwaliteit van de gebouwen, maar zeker van de openbare ruimte uitsteken boven de andere delen. Daarnaast voegen de complexen een diversiteit aan woonvormen toe met gedeelde ruimten en voorzieningen voor de omgeving.  

Museum Kolumba 

De Zwitserse architect Peter Zumthor realiseerde met Kolumba een meesterwerk. Hij combineert de ruïnes van de Sint Columbakerk en de archeologische overblijfselen uit de Romeinse en middeleeuwse tijd op een prachtige manier met zijn minimalistische architectuur. De bijzondere lichtinval, de route door het gebouw en de manier waarop de enorme vensters de blik van de bezoeker sturen, zijn indrukwekkend. Een prachtige manier om oud en nieuw te verbinden!  

Wil jij ervaren hoe het is om met een excursie van NRP Forum mee te doen? In november organiseert NRP FORUM een dagexcursie naar Utrecht. Mail naar secretariaat@nrp.nl voor meer informatie.