NRP Academie: Alle stakeholders verbonden

Ogenschijnlijk lijkt er niet veel te gebeuren op Amstel III maar schijn bedriegt. Om een vergelijking met de naderende lente te maken: de krokussen zijn al uit de grond. En wie kan ons beter meenemen door de ontwikkelingen van deze transformatie van monofunctioneel (kantoren) naar multifunctionele wijk dan Saskia Beer. Op de afsluitende dag van de module Verbinden zijn wij te gast bij het mede door haar toedoen ontwikkelde koffiehuis/restaurant Carte Blanche.

In aansluiting met de voorbeelden uit de workshop van Cees Anton de Vries hebben we in Saskia iemand die haar droom heeft gevolgd, tegen alle stromen in, en die daarmee iets unieks op gang heeft gebracht. De urgentie kwam bij haar voort als werkeloze architect in de crisis zo’n 8 jaar geleden en het ongeloof dat er niets gebeurde in het gebied Amstel III. Een gebied met 26.000 werknemers, 120 kantoorgebouwen, 25 financiers, 80 vastgoedeigenaren, 400 bedrijven en 30% leegstand. De gemeente had een visie gemaakt in 2008 maar deze was niet eens bekend bij de eigenaren van de panden in het gebied. En door de crisis werd de visie van grootschalige sloop en nieuwbouw door middel van een actief grondbeleid ter zijde geschoven. Wat Saskia op deze locatie bedacht was: is het niet mogelijk de lokale opgave te adopteren en de stakeholders te organiseren? Dankzij een subsidie kon zij halverwege 2010 van start. Zij geeft nu toe als een architect te zijn gestart door het gebied op die manier te verkennen. Dat resulteerde in een ontwerp voor een paviljoen wat een ontmoetingsplek moest gaan worden. Vervolgens de boer op om de financiën hiervoor bijeen te krijgen. En dat was toch lastiger dan zij dacht. Maar wat haar rondgang langs eigenaren en ondernemers bracht, is dat zij merkte dat niemand elkaar kende. Ook niet elkaars vraag en aanbod kende. Het paviljoen ging overboord en ze startte met het opbouwen van de grote droom voor de toekomst van Amstel III. De grote droom kreeg de naam Glamourmanifest. Met uitgangspunten als: ‘harde werkers verdienen champagne op een regenachtige maandagochtend’ en ‘poëzie naast jaarrekening’ startte zij met een vrijdagmiddagborrel in het gebouw waar we nu met de NRP Academie ook zijn. Naast deze continuïteit waren er kleine acties. Zij ging met aantal vrijwilligers champagne uitdelen bij het (metro)station om mensen hierop te wijzen. Partijen bloembollen die bij de kweker waren overgebleven, werden geplant. Een dichter kon je bij het station plotseling toespreken. Met deze vrolijkheid werd het fundament van de toekomst Amstel III gelegd dat uiteindelijk uitgroeide tot een Facebook community van 2200 mensen. En dat allemaal dankzij één persoon!

De subsidie raakte op en het was tijd voor een ander verdienmodel. Nu de community er ook echt was, bleek het goed om lidmaatschappen aan te bieden vanaf € 1.000,- per jaar. De eerste lidmaatschappen verkopen goed, maar ook dit blijkt lastiger dan verwacht. Maar het netwerk groeide uit en ook de gemeente nam eraan deel. Het gebouw waar Saskia met ZO!City (zoals de naam nu luidde) kantoor hield, werd een neutrale plek waar over de inhoud werd gesproken. Saskia kreeg eind 2013 de opdracht van de gemeente Amsterdam om de inspraak op het nieuwe bestemmingsplan te organiseren. In 2015 een opdracht om de co-creatie voor de visievorming op te zetten. Dat bleek toch echt nodig nu na de crisis allerlei partijen een toekomst zagen voor dit gebied en projectontwikkelaars met allerlei ideeën kwamen.

De vraag waar Saskia toen op stuitte was ‘hoe distribueer je gebiedsontwikkeling’? Het werk kostte haar en haar team enorm veel tijd en dit zou voor de toekomst niet houdbaar zijn. Bovendien was de angst gerechtvaardigd dat het zou imploderen als zij ermee zou ophouden. Er moest iets zijn om het gezamenlijke eigenschap te organiseren. Dat werd het digitaal platform ãTransformcity. Een online omgeving voor collectieven met kaarten, informatie over eigendom, gebruik en plannen. Langs een aantal thema’s kan het gebied op deze wijze snel worden verkend.

Ondertussen gaan de acties gewoon door. Zo is het olifantenpaadje van het (metro)station naar de wijk ondertussen verhard en heet het park nu ‘Olifantenpark’. En het idee voor het paviljoen kwam terug. Door middel van crowdfunding werd hiervoor het geld opgehaald. Een groot aantal partijen droeg bij in natura, met bijvoorbeeld een verwarmingsketel. Het geld is niet alleen bedoeld voor de bouw van het paviljoen maar ook voor de programmering. De les was dat de nieuwe adem van Amstel III niet in gebouwen maar in activiteiten en het ontmoeten van mensen zit. Met een jury van verschillende partijen werd ook een ondernemer voor het paviljoen gekozen die de programmering het beste kan oppakken. De onderneming van ZO!City is nu in handen van een stichting en Saskia concentreert zich op het doorontwikkelen van ãTransformcity. Met een rondleiding door het gebied vertelt Saskia van alle plannen in het gebied, de dingen die je nu nog niet ziet maar die snel gaan komen.

De middag werd gevuld door de presentaties die de groepen hadden gemaakt over de aanpak hoe de stakeholders te verbinden bij de casus die ze bij de kop hadden gepakt. Cees Anton de Vries en Barbara Middelhoff vormden de jury en Sandra Schruijer reflecteerde. Goede presentaties waarbij men zich goed in de verschillende stakeholders had ingeleefd. Maar zoals Sandra het zo mooi uitdrukt: ‘jullie geloven wel allemaal in sprookjes’. Ook het verhaal van Saskia in de ochtend was een voorbeeld van de weerbarstigheid van de realiteit. Maar waarom strijken we dan alle verschillen glad in onze planaanpak en presentaties? Waarom moet het voor iedereen in een project een happy ending zijn? Het advies van Sandra is dan ook om open te staan voor de verschillen, dat is de smeerolie in een samenwerking. Het wegpoetsen van de verschillen leidt alleen tot het ontstaan van grotere problemen in de toekomst, omdat je ze niet echt hebt willen zien. Ook de jury kwam met opmerkingen in deze lijn. De cursisten hadden zich wel heel keurig aan de opdracht gehouden, terwijl in deze module ook juist werd geleerd dat buiten de lijntjes kleuren, zo nu en dan ondeugend zijn, je verder kan brengen. De cursisten hebben veel geleerd, maar wij als begeleiders ook. De volgende opdrachtomschrijving zal hier meer toe uit moeten dagen, zodat er meer mensen komen als Saskia Beer of in ieder geval meer mensen die haar zullen herkennen en ondersteunen.