NRP verwelkomt nieuwe partner VOCUS architecten

Gerlinde studeerde in 2009 af aan de TU Delft en is sindsdien werkzaam als architect. Eerst bij Thomas Rau, vervolgens bij Rijnboutt en nu bij VOCUS architecten. Gerlinde: “Bij Rijnboutt ben ik met erfgoed in aanraking gekomen. Ik heb veel aan herbestemmingsopgaven gewerkt, waaronder ook Rijksmonumenten. Ik merkte al snel dat dit de opgaves zijn waar ik enthousiast van word, omdat het altijd maatwerk is. Er wordt van je gevraagd om iets te bedenken wat specifiek is voor de plek en het gebouw. Nu werk ik dus bij VOCUS architecten. Ik werk hier met veel plezier in een team van architecten, projectleiders en bouwspecialisten aan enorm diverse opgaven, waaronder veel transformatie- en herbestemmingsopgaven.

Maatwerk

VOCUS architecten is in 1999 opgezet door Bob Custers. Later is Michael Noordam partner van het bureau geworden. We werken met een team van professionals dat er van houdt om maatwerk te leveren. Vanuit een sterke verantwoordelijkheid voor de samenleving realiseren we gebouwen die duurzaam en zorgvuldig worden ingepast in de omgeving en een positieve invloed hebben op onze leefomgeving en de gezondheid van mensen. We vinden de variatie in de opdrachten heel fijn. Van woningbouw, transformatie, particuliere woningbouw tot retailprojecten waar ik me ook mee bezighoud. Dat zijn vaak transformaties van winkelcentra. Die zijn 30 à 40 jaar geleden gebouwd en hebben nu echt een upgrade nodig. Meestal gaat het om een combinatie van uitbreiding, upgrade van de gevels en een verduurzamingsslag. Het is weliswaar geen erfgoed maar de aanpak is wel vergelijkbaar. Om een goed ontwerp te maken verdiep je je in het bestaande pand.

Samenwerking, geduld en visie

Eén van de projecten waar ik momenteel aan werk is de Amsterdamse Poort. CBRE Investment Management vroeg VOCUS Architecten om een ontwerp te maken voor de renovatie van een winkelplint - Cluster 4 - als onderdeel van de transformatie en renovatie van de gehele Amsterdamse Poort.

Wat wij vooral doen is de relatie van het pand met de openbare ruimte verbeteren, waarmee het gebied echt een upgrade krijgt. Dat gaat over sfeer, ritme en het zoeken van maten en elementen die je als mens kunt begrijpen. Het gebied is nu heel steenachtig en hard. We kiezen daarom bewust voor kwalitatieve materialen die een warme uitstraling hebben en die ook op circulariteit goed scoren. Een voorbeeld hiervan een hybride pui, waarbij de binnenzijde is gemaakt van biobased hout, en de buitenzijde van aluminium. De pluspunten van beide materialen zet je in op de juiste plek. Onder de etalages maken we een robuuste plint. Daar passen we een baksteen toe, die wordt geglazuurd met een speciaal voor ons samengestelde glazuur, gemaakt van afval uit de glasindustrie. Dit geeft de gevel een heel eigen uitstraling en identiteit. In de harde Amsterdamse Poort is aandacht voor detaillering heel belangrijk.

De ambitie is om in ‘De Poort’ in de toekomst van het gas af te gaan en over te schakelen naar all-electric. Hiervoor is het nodig om met de verschillende eigenaren samen te werken, zodat er bijvoorbeeld zonnepanelen op het dak kunnen worden geplaatst.

Dit project vraagt om samenwerking met een enorm veel belanghebbenden, het vraagt geduld en visie op de langetermijn.

Win-win oplossingen

Anno 2021 is het veel makkelijker om partijen mee te nemen in de verduurzamingsopgave dan tien jaar geleden. De meeste partijen hebben nu zelf ook een duurzaamheidsambitie en zijn dan blij dat wij als architect daarin met concrete oplossingen komen. Wij zoeken wel altijd naar meerdere plussen. Als iets alleen maar duurzaam is en verder geen andere plussen oplevert, dan is het heel moeilijk de ander te overtuigen. Daarom zoeken wij naar oplossingen, die door iedereen gedragen worden. Een voorbeeld hiervan is een product dat circulair is, én er bijzonder uitziet, een warme uitstraling geeft in het gebied. We merken dat we met deze aanpak de duurzame oplossingen goed verankeren in het project, zodat het niet sneuvelt in de uitvoering.

Bij VOCUS zijn we heel nieuwsgierig naar wat er nu in de markt speelt. Binnen het team werken we nauw met elkaar samen, waardoor we goed elkaars kennis inzetten.

Complexe puzzel

Een mooi project waar ik het afgelopen jaar aan heb gewerkt is de herbestemming van een voormalig warenhuis in Haarlem. Het is een gebouw met twee lagen kelder en acht lagen boven de grond. Zo’n groot pand zal in de toekomst niet meer alleen retail bevatten, maar wordt een verzameling van verschillende functies. Retail blijft een belangrijk component op de onderste verdiepingen, maar daarboven komen andere functies. Het is een ontzettend complex project, waar wij al bij betrokken zijn in de haalbaarheidsfase.

In de haalbaarheidsfase verkennen we met de opdrachtgever de mogelijkheden van het pand. Het is een gigantisch pand, met veel vierkante meters. Dit betekent in potentie veel opbrengst, maar ook veel onderhoud en kosten. Ons doel is om tot een nieuwe functiemix te komen, die daar onderdak vindt voor de lange termijn.

Het pand is ook van grote waarde voor de stad. Daarom is de gemeente op allerlei manier betrokken bij de transformatie en denkt mee bij de programmering van het gebouw. Tegelijkertijd zijn we bezig met de puzzel op gebouwniveau: hoe krijg je de lift erin, waar kan je isoleren, wat is hoog monumentaal en wat moeten we behouden? Heel complex, maar ontzettend interessant!

Zo’n aanloop kan dan ook wel jaren duren voordat er concreet een opgave ligt. In het voortraject bepaal je al heel veel en deze fase is eigenlijk heel bepalend of iets een succesvolle herbestemming wordt. Wij werken als bureau graag in deze vroege fase.

Ontwarren

Het andere voorbeeldproject is voormalig poppodium Tivoli in Utrecht. Veel mensen weten niet dat dit een voormalig klooster is van zeven à acht eeuwen oud. Daarna heeft het eeuwenlang dienst gedaan als weeshuis, tot een eeuw geleden. Vervolgens heeft de vakbond van de spoorwegen daar kantoor gehad, waarna het vervolgens is gekraakt. Slechts het laatste stukje geschiedenis betreft het poppodium. Door de verschillende functies door de jaren heen is er een wirwar aan ruimtes ontstaan. Ons plan is dan ook om dit Rijksmonument te ontwarren en doelgericht te slopen om weer overzicht te creëren. De ingrepen die we doen, zijn bescheiden. We stellen ons vooral heel dienstbaar op. Aan de buitengevel doen we weinig. We verduurzamen de gevel en plaatsen achterzetbeglazing. Alles wat de laatste decennia is toegevoegd wordt weggehaald. Hierdoor komt de voormalige kloostertuin weer terug. Daardoor herken je straks weer duidelijk de vier onderdelen (voorhuis, kerk/podium, achterhuis, kloostergang) van het gebouw en kun je je veel beter oriënteren. Daarmee maak je zo’n complex ook veel leesbaarder.

Samenwerkmodus

Waar ik me soms over verbaas is dat veel mensen in hun eigen hokje zitten. Een voorbeeld hiervan is in het geval dat een gemeenteambtenaar zich verschuilt achter het feit dat ze een toetsende instantie zijn en soms moeilijk bereikbaar zijn voor overleg.

Juist bij ingewikkelde herbestemmingen en transformaties werkt dat niet zo. Ik weet: ik ga ingrijpen in een monument en ik ga misschien wel ‘heilige huisjes’ omver schoppen. Ergens moet er iets in beweging komen. Dan helpt het om met elkaar in een samenwerkmodus te komen. We besteden altijd veel energie in vroegtijdig overleg en schetssessies, om zo de erfgoedspecialisten goed te betrekken. Op deze manier wordt het werk voor die ander ook leuker. Je hebt meer invloed, maar je moet je wel durven uitspreken!

Ik heb in mijn loopbaan gemerkt dat het goed is om veel samen te werken met partijen, waardoor je begrip krijgt voor ‘de persoon aan de andere kant van de tafel’. Ik hoop binnen het netwerk van NRP juist die partijen te gaan spreken. Niet in het kader van een opgave, want dan heb je een bepaald belang. Maar juist buiten de opgave. Om eens te horen hoe gaat het nu bij jullie, waar lopen jullie tegen aan, hoe pak je het aan?

Ik kijk daarom erg uit naar de eerste live bijeenkomst!