Terugblik excursie Rotterdam: leren van de typisch Rotterdamse manier

Op donderdag 28 maart j.l. verzamelden zo’n 45 NRP Forumleden en Partners zich in alle vroegte in het Timmerhuis in Rotterdam. Daar was de start van een lange maar boeiende dag, waarbij we op ontdekkingstocht gingen door het bruisende Rotterdam en maar liefst 9 inspirerende renovatie- en transformatieprojecten bezochten in o.a. Rotterdam Central District, Merwe-Vierhavens en Katendrecht.

Hieronder is het verslag van de excursie te lezen. De video over de excursie is hier te bekijken.

Met bijdragen van onder andere Hoofd Stedenbouwkundige Mattijs van Ruijven, stedenbouwkundige Merel Bakker, Stefan van Gurp, projectontwikkelaar Dudok Groep, Wim Pijbes, Directeur Stichting Droom & Daad en Michiel van Loon, associate partner en architect bij Mei architects and planners.

Slopen? Nee, tenzij..

Na een stevig ontbijt trapte Mattijs van Ruijven, hoofd stedenbouwkundig van gemeente Rotterdam af met een presentatie over de opgave van Rotterdam. Integraal werken illustreert volgens Mattijs de Rotterdamse manier van stadsontwikkeling. “We streven altijd naar een win-win situatie door verschillende grote en kleine kwesties te combineren. De negen waterpleinen zijn daar een goed voorbeeld van. Door een technische uitdaging met andere partijen op te pakken, ontstaat er tevens aantrekkelijke buitenruimte. Als het gaat om transformatie en renovatie in de stad, is de Rotterdamse manier: ‘slopen? Nee, tenzij’. Liever kijken de gemeente hoe er door transformatie nieuwe lagen toe te voegen zijn aan de stad, waardoor het karakter van de stad wordt versterkt. De bestaande bebouwing speelt daarin dus een belangrijke rol."

Rottterdam Central District, een eigenzinnig gebied waar alles samenkomt

Merel Bakker, ook stedenbouwkundige bij gemeente Rotterdam, begeleidde ons tijdens een wandeling naar station Rotterdam Centraal via het Stadhuis, Shellgebouw,en de Hofpoort waar architectenbureau Ector Hoogstad is gevestigd. Gebouwen die gelegen zijn in Rotterdam Central District (RCD): een steeds gewildere vestigingslocatie voor bedrijven in het hart van de stad. Een eigenzinnig gebied, met het Stationsplein als dynamisch middelpunt. Hier komt alles samen. Van groot en gevestigd tot startup. Van tijdelijk en rauw tot gepolijst en duurzaam.

We bezochten het nieuwe kantoor van Ector Hoogstad, op de 24e etage, met een prachtig uitzicht over de stad. Heel inspirerend om de stad te zien van bovenaf te zien; de structurele samenhang, de veranderlijke dynamiek en de architectonische diversiteit.

Hofbogen en Schieblock

We wandelden langs de Hofbogen. Een eeuw lang reden er treinen over de Hofbogen tussen Rotterdam en Scheveningen. Sinds 2010 is dit historie en slingert het langste monumentale pand van Nederland door Rotterdam Noord. In de bogen onder het oude spoorwegviaduct zit nu zo’n 2 kilometer aan design, fashion en food & drinks. Het gebied wordt op dit moment gedomineerd door dichte plinten en onoverzichtelijke infrastructuur, maar er zijn ambitieuze plannen om te verdichten en te verduurzamen waarbij de (be)leefbaarheid wordt vergroot.

We kwamen langs het Schieblock dat een een mooie verblijfsplek moet worden. Er wordt groen toegevoegd en gebouwen worden getransformeerd. Het Schieblock kent nu een aantal leuke tijdelijke functies, zoals een biergarten. Op deze functies moet doorgebouwd worden. Iedereen moet er van doordrongen raken dat deze gebouwen en functies bij elkaar horen.

HAKA-gebouw, een imposant gebouw en Rijksmonument

Van het Rotterdam Central District gingen we door naar Merwe Vierhavens waar onder andere een bezoek aan het HAKA-gebouw op het programma stond. Het HAKA-gebouw is in 1931 gebouwd als bedrijfsgebouw met graansilo en garage. Het werd neergezet in opdracht van de ‘Coöperatieve Groothandelsvereniging De Handelskamer’ (HAKA) en is ontworpen door architecten Mertens en Koeman. Het imposante gebouw in Merwe-Vierhavens is ook nog eens een Rijksmonument.

Streven naar de perfecte symbiose tussen Haven en Stad in MH4

In het HAKA-gebouw hield stedenbouwkundige Jeroen de Bok een presentatie over de ontwikkeling van het Makersdistrict / M4H (Merwe-Vierhavens). De gemeente Rotterdam en het Havenbedrijf Rotterdam willen het kerngebied van M4H samen ontwikkelen tot een gemengd gebied, waarin naast de maakindustrie ook plaats is voor woningbouw, horeca en andere stedelijke functies. De gemeente streeft naar de perfecte symbiose tussen Haven en Stad. Jeroen de Bok: ”We activeren de dijk als centrale structuur in het Makersdistrict. We hebben twee brandpunten in het gebied die de dragers zijn voor de verdere gebiedsontwikkeling, namelijk de Citrusveiling en Ferro-dome."

Stefan van Gurp, projectleider bij Dudok Groep, ging in op de plannen die zij hebben met het HAKA-gebouw. Dudok Groep heeft het pand twee jaar geleden gekocht uit de boedel van Vestia, die het daarvoor reeds zeven jaar in bezit had. Dudok Groep wil het gebouw, met behoud van de industriële en monumentale waarden, transformeren tot een modern en karakteristiek bedrijfsverzamelgebouw voor kantoren en horeca.

Architectonische aanpak voor HAKA-gebouw

Architect Jeroen Semeijn van architectenbureau Wessel de Jonge vertelde ons over de architectonische aanpak voor het gebouw, dat veel uitdagingen kent. Zo zitten de ramen in het magazijn, het deel waar het kantoor is voorzien, op 1,80 meter hoog, waardoor mensen niet naar buiten zouden kunnen kijken als zij aan het werk zijn. Daarom wordt er een strookraam gerealiseerd zodat men straks zicht naar buiten heeft en er meer lichtinval is. Ook moet het Rijksmonument worden geïsoleerd. Wessel de Jonge architecten kwam met de beste oplossing: de buitenzijde isoleren Zo wordt ook het oorspronkelijke reliëf van de muren zoveel mogelijk behouden.

Erfgoed aan de Maas

Wim Pijbes, directeur van stichting Droom en Daad, vertelde over wat hij 'erfgoed aan de Maas' noemt. Katoenveem, met een enorme ruimte waar de stichting na de restauratie kunst wil tentoonstellen en RDM Veerhuis waar schrijvers worden uitgenodigd om als writer in residence een paar maanden te verblijven. Op de begane grond van Fenixloods II moet een combinatie van culturele, culinaire en creatieve voorzieningen komen. Op de 1e verdieping wil stichting Droom en Daad het verhaal van de miljoenen landverhuizers vertellen, die vanaf deze locatie vertrokken om een beter leven, met name via Ellis Island in New York, te zoeken. Daarnaast nog Fenix II. Het doel van de ontwikkeling van het erfgoed aan de Maas is eigenlijk heel simpel volgens Pijbes: “Leuke dingen realiseren voor leuke mensen. Het moet bijdragen aan een aantrekkelijker Rotterdam. Liverpool voor de bewoners en Loverpool voor de bezoekers.”

Marconitorens getransformeerd en omgedoopt tot Lee Towers

Op de kop van het Merwevierhavengebied worden twee van de drie Marconitorens getransformeerd tot woontorens met 860 woningen, waarvan 30% sociale huur is en worden er verschillende voorzieningen toegevoegd. Om deze ontwikkeling kracht bij te zetten zijn de getransformeerde torens omgedoopt tot Lee Towers. Bijzonder is het vervangen van de huidige ramen tot verticaal schuivende ramen, waardoor ze open kunnen. Tom Bakkers, directeur bij TB3 Investments leidde ons rond.

Fenixloods I wordt bovenal een communitygebouw

Per watertaxi gingen we naar Katendrecht om daar in een parallel programma de Fenixloods en de Steinwegkantine te bekijken.Zo bezocht een groep Fenix I. Michiel van Loon van Mei-Architecten leidde ons rond over de bouwplaats van het appartementencomplex dat nu op de Fenixloods wordt gebouwd. Hier bovenop zullen 212 nieuwbouw loft appartementen (Fenixlofts) verrijzen die volledig naar wens van de gebruiker zijn in te delen. Dit kunnen zowel horizontale dan wel verticale ingedeelde appartementen zijn. De loodsen vormen een basislaag voor de thema’s in het gebied Katendrecht: cultuur, creatief en culinair. Behalve woningen komen in de nieuwbouw ook commerciële ruimten en zullen Codarts Dansopleiding, Circus Rotjeknor, Conny Jansen Danst zich er vestigen. Het gebouw moet bovenal een communitygebouw worden.

Deliplein vormt de schakel tussen het oude Katendrecht en nieuwe ontwikkelingen aan de havenzijde

Sander Brand en Arjan Gooijer van Van Schagen Architecten namen ons mee naar de transformatie en renovatie van het Deliplein en de Steinwegkantine. Het Deliplein vormt de schakel tussen het oude Katendrecht en de nieuwe ontwikkelingen aan de havenzijde. De transformatie van het plein is een bijzonder verhaal waarbij een verloederde buurt langzamerhand een nieuw uiterlijk kreeg. De keerzijde daarvan is echter dat de relatie met het oude Katendrecht en haar bewoners minder werd en dat de focus in het gebied vooral op de havenzijde ligt. In de plannen voor Fenix II is daarom niet alleen een spectaculaire uitkijkplatform opgenomen, maar ook functies voor de buurt en de bewoners van Katendrecht. Dat alle functies in de toekomst zowel een toegang krijgen aan de havenkant als aan de pleinkant, zal de kwaliteit van het Deliplein ten goede komen. Een pareltje aan het plein is de Steinwegkantine. Klein ten opzichte van de enorme gebouwen erom heen. Maar de knallende groene kleuren compenseren dat gelukkig. Een prachtige, zorgvuldige transformatie van een gebouwtje waar de havenarbeiders lunchten en zich konden wassen en omkleden.

Napraten en dineren

We sloten de intensieve maar erg boeiende en inspirerende dag af met een heerlijk diner in de Fenix Food Factory.