Column Vincent van Rossem: Oud papier

Iedereen weet dat eigenlijk al. Waarom doen we er dan niets aan? Het antwoord op die vraag staat op 28 december 2019 in de krant. Het Programma aanpak stikstof (PAS) uit 2015 wordt doorgelicht, omdat de Raad van State in mei 2019 heeft geconstateerd dat het programma illegaal is. Het is een ontluisterend verhaal. Een heel leger van ambtenaren heeft in 2015 dag en nacht gewerkt om beleid te formuleren dat de grenzen van de wet opzoekt. En, zo bleek dus na een rechtszaak, overschrijdt. Het Ministerie van Landbouw wist al in de jaren tachtig van de vorige eeuw dat er zoiets bestaat als een mestprobleem. Men heeft dat probleem willens en wetens decennia lang genegeerd. Alle politieke partijen deden daaraan mee, alleen de Dierenpartij heeft tegen het PAS gestemd. Het is klaarblijkelijk heel moeilijk om vastgeroest beleid ingrijpend te wijzigen.

Ook andere economische activiteiten geven problemen. Tilburg heeft zichzelf benoemd tot ‘logistieke hoofdstad’ van Nederland, goed voor de werkgelegenheid, maar dat betekent wel dat het buitengebied van de gemeente wordt volgebouwd met enorme hallen, waar grote vrachtwagens af en aan rijden. Het wonderlijke is dat de woningbouw in Nederland juist streng geregeld wordt, door de provincies. Bouwen in het groen is streng verboden. Dan zijn er ineens rode contouren. Twee miljoen vierkante meter distributiehallen is geen probleem, maar de gemeente Oudewater in de provincie Utrecht krijgt geen toestemming om zeshonderd woningen te bouwen. Ook dit is een wonderlijk automatisme in het landelijk beleid, dat resulteert in aanhoudende en zelfs toenemende woningnood. Toch lijkt het alsof de politieke partijen niet van plan zijn om een nieuwe visie op de woningbouw te formuleren.

Het wordt hoog tijd voor ander ruimtelijk beleid. De illusie dat agrarisch gebied enige landschappelijke of recreatieve waarde heeft, moet opgegeven worden, dat was honderd jaar geleden. Grote delen van Brabant en Limburg zijn inmiddels onbewoonbaar door intensieve veehouderij, Friesland is een woestijn van Engels raaigras, zonder een spoor van echt biologisch leven. Onze gepensioneerde nationale woningbouwdeskundige Friso de Zeeuw pleit geheel terecht voor ‘nieuwe tuinstadjes, waarin woningen mooi verweven zijn met het landschap’. Dat is vloeken in de kerk, maar die kerk van de ruimtelijke ordening is een halve gare orthodoxie geworden. Met name de balans tussen stad en land is totaal zoek.