Wat we leerden van de sessie Duurzame energie in een veranderd klimaat

In een veranderend en warmer wordend klimaat moeten we (ver)bouwen met het oog op de toekomst, hoe die er ook mag uitzien. Gelukkig kunnen juist bouwpraktijken uit het verleden en buitenlanden ons daarbij helpen. Tijdens de sessie Duurzame energie in een veranderend klimaat gingen deelnemers in gesprek over natuurlijke oplossingen voor energieopwekking, koeling en verwarming. Sommige daterend van 500 jaar geleden, andere afkomstig uit gebieden met een klimaat dat nu nog niet op dat van ons lijkt, maar binnenkort wel.  

Design with climate  

Eigenlijk is alles al bedacht en hoeft het wiel niet opnieuw uitgevonden te worden. Daarmee startte Nicholas Clarke van Heritage Futures zijn relaas. Maak dus slim gebruik van bouwfysische elementen en kijk naar voorbeelden uit het verleden. Van het maken van ijs in de woestijn tot het koelen van gebouwen dankzij windvangers. Het boek Design with climate – geschreven in 1963 – is er eentje om ook anno 2024 nog op je leeslijst te zetten.  

Onderhoud monumenten niet, zorg voor ze  

Hoe kunnen we het verleden vertalen naar een duurzame bouwpraktijk? Vera Franken, Expert Duurzaamheid & Monumenten bij Rijksvastgoedbedrijf pleitte voor een terugkeer van Zorg voor monumenten, in plaats van het minder persoonlijke Onderhoud van monumenten. Dat helpt mensen namelijk om onderdeel te worden van het gebouw en mee te denken. Daarmee verschuift de acceptatienorm voor een wisselend binnenklimaat. Bij een historisch gebouw vinden we het normaal om een extra trui aan te trekken en wordt er niet verwacht dat het een constant aantal graden heeft.  

“Bij een historisch gebouw vinden we het normaal om een extra trui aan te trekken.”

Nieuwe technieken in oude gebouwen 

Architect Jeroen Semeijn, senior architect bij WDJ Architecten vertelde over de Van Nelle fabriek en hoe ze daar het gebouw in de oorspronkelijke glorie hebben laten staan. Hij liet zien hoe in het oude ministerie van Koloniën in Den Haag al in 1861 met een vernuftig verwarmingssysteem werd geëxperimenteerd met toepassing voor destijds hypermoderne materialen en technieken, zoals ijzer, spouwmuren, grote glasvlakken, technische installaties voor verwarming en ventilatie en dubbele kozijnen tegen koudeval. Een integraal ontwerp waarin uiting werd gegeven aan de nieuwe ideeën over een gezond binnenklimaat. Het werd een fiasco, maar alleen doordat het niet volledig/integraal werd uitgevoerd.

“Gebruik nieuwe technieken in oude gebouwen en blijf logisch en integraal denken.”

De tekst gaat door onder de foto’s

Groot Tuighuis: waar oud en nieuw samenkomen 

Een geslaagd voorbeeld waar oud en nieuw samenkomen is het Groot Tuighuis in Den Bosch, niet geheel toevallig gastlocatie van deze sessie. Dit voormalige kerkgebouw, kazerne, museum en depot uit de 15e eeuw is gerevitaliseerd en verduurzaamd en doet nu dienst als nieuwe Erfgoedcentrum. Sanne Beckers, Duurzaamheidsexpert bij Nico de Bont, lichtte tijdens de rondleiding de renovatie toe. Door het toepassen van oude bouwprincipes, biobased bouwmaterialen en slim energieverbruik is het energielabel van E niet naar de gevraagde B maar naar A+ gebracht. Zo zijn bepaalde ruimtes gecompartimenteerd en worden ruimtes waar geen mensen werken verwarmd via een infraroodpaneel.  

Kortom,

• Met veelal passieve voorbeelden uit verleden en buitenland kunnen we ons wapenen tegen een ongezond warm klimaat;
• Het blindstaren op labels en normeringen het risico met zich meebrengt dat we op het middel in plaats van doel sturen;
• Eigenwijs opdrachtnemerschap brengt duurzame doelen dichterbij;
• Het delen van successen en lessen brengt een verandering teweeg, niet alleen bij opdrachtgevers maar ook normerende en vergunnende overheden.