“Bevriest” stikstof de bouwprojecten?

Wat is er aan de hand?
Te veel stikstof tast natuur aan die stikstofgevoelig is. Een deel van onze natuur is beschermd als Natura2000-gebied. Dat is een speciale aanwijzing volgens een Europese richtlijn, de Habitat-richtlijn. Die is bedoeld om het leefgebied van beschermde soorten, ook planten, te behouden. Slechts bij hoge uitzondering en onder bijzondere voorwaarden mogen die natuurwaarden worden aangetast.

Gebleken is dat veel van onze natuur te veel stikstof te verwerken heeft gekregen (door industrie, verkeer, veeteelt e.a.) en daardoor aangetast wordt of dreigt te worden. Voor ieder plan of project moet dan ook worden bekeken of die ontwikkeling tot overschrijding van de stikstofwaarde in nabijgelegen natuurgebieden leidt. Als dat risico bestaat moet een zogenaamde ‘passende beoordeling’ en de daarbij behorende milieueffectrapportage worden opgesteld. Het kan zijn dat extra maatregelen voor de natuur nodig zijn om aantasting te voorkomen of tegen te gaan. Dit heeft tot gevolg dat bij ieder project hierover discussie is.

Dit zou moeten worden opgelost door een landelijke regeling in de Natuurbeschermingswet en een daarbij behorend programma (PAS: Programmatische aanpak stikstof). In het programma, de PAS, zijn zowel maatregelen als ‘stikstofruimte’ ofwel ontwikkelingsruimte opgenomen. Op basis van die ruimte kan een vergunning voor een project worden verkregen. Die vergunning zorgt voor het doorgaan van uw project zonder dat een zogenaamde ‘passende beoordeling’ en de bijbehorende milieueffectrapportage nodig zijn. Voor het programma zelf is al een grote milieueffectrapportage gedaan.

Echter, in de zomerperiode 2017 is over zo’n vergunning aan de Raad van State de vraag gesteld of het PAS-systeem wel voldoet aan het systeem van de Habitatrichtlijn; of het niet aantasten van natuurwaarden is geborgd en de afweging die gemaakt zijn in het PAS wel kloppen. De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft die vraag vervolgens doorgelegd naar het Hof van Justitie van Europa in Luxemburg én houdt ondertussen alle beroepen over de Natuurbeschermingswetvergunningen aan. Het baseren van het project op de PAS of de bij de PAS horende milieueffectrapportage is hiermee extra ‘tricky’ geworden. Het simpel instellen van een beroep hiertegen leidt tot vertraging tot eind 2018. Het project mag dan niet starten en ook bijvoorbeeld het bouwrijp maken niet. Zijn nu alle projecten “bevroren” en hoe zit het met de bestemmingsplannen?

De praktijk en mogelijke oplossingen
In de praktijk is het eerste wat slim is om te doen, een stikstof-scan te laten maken. Dat houdt een grove berekening in met Aerius (een software-programma met een standaard rekenprogramma) om te kijken of de ontwikkeling een relevante verhoging op een Natura2000-gebied veroorzaakt. In een scan wordt gekeken hoeveel woningen of andere functies worden toegevoegd, hoeveel verkeer dat ongeveer veroorzaakt en wat het bijbehorende stikstofeffect kan zijn op natuurgebieden in de buurt. Blijkt dat geen gevolgen te hebben, dan is er ook geen probleem en kan uw project starten.

Maar als dat wel zo is, begint de puzzel! Het is overigens zeker niet verboden om een Natuurbeschermingswetvergunning aan te vragen voor een project, maar dan is het belangrijk om het risico in te schatten. Uiteraard is het ook mogelijk samen met een bestemmingsplan, een passende beoordeling te maken met een milieueffectrapportage. De toevoeging van verkeer op basis van een verkeersmodel en de effecten op de betreffende habitat worden in dat onderzoek nader in beeld gebracht. Daaruit kan blijken dat de toevoeging toch geen problemen veroorzaakt. Dan kan uw droom alsnog werkelijkheid worden.

Het is mogelijk om in plaats van een nieuw bestemmingsplan, te kiezen voor een omgevingsvergunning als afwijking van een geldend bestemmingsplan. Dan is alleen een passende beoordeling nodig en geen milieueffectrapport. Het beperkt wel uw vrijheid in latere aanpassing en bijstelling van uw project.

Als uit de onderzoeken komt dat extra maatregelen nodig zijn, dan zouden die als onderdeel van het plan of project geborgd kunnen worden in dat plan of als voorwaarde voor het project worden opgenomen. Zorg dan wel dat het echt een voorwaarde is die helder en afdwingbaar is.

Als laatste mogelijkheid kan gekozen worden om alleen met een deel van de ontwikkeling te beginnen, bijvoorbeeld het bouwrijp maken, eventueel alleen voor de eerste fase. Mogelijk is daarbij nog geen sprake van overschrijding.

Zo wordt de ontwikkeling niet (helemaal) “bevroren” tot de winter van 2018
Wat wij wel afraden is om met een omgevingsplan (op basis van de Crisis- en herstelwet) het verkrijgen van de Natuurbeschermingswetvergunning uit te stellen tot de omgevingsvergunning voor de bouw. Daarover binnenkort meer in onze blog over het omgevingsplan.

Adviseurs van de Denktank wet- en regelgeving van het NRP staan voor u gereed uw dynamiek te organiseren.