Blog van Vincent van Rossem: De nieuwe stad

Ik was met mijn broer en zuster in Almere om een televisieprogramma te maken. De zon scheen aangenaam maar de hittegolf moest nog beginnen. Meestal bezoeken we leuke historische stadjes, dus Almere leek mij een gevaarlijk experiment. Geen oude kerk, geen stadspoort, zelfs geen museum: Almere is jonger dan mijn kinderen. De eerste woningen werden opgeleverd in 1976.

Maar het begon goed, met een bezoek aan het zomerhuis van Teun Koolhaas in het experimentele wijkje de Realiteit, gebouwd in 1988. Deze neef van Rem Koolhaas heeft in Almere een belangrijke rol gespeeld als stedenbouwkundige. Het is een bijzonder charmant huis met een wijds uitzicht over de polder. Mijn zuster wilde niet meer weg. Een ander groot succes was de wijk Almere Haven, waar in 1976 die eerste woningen werden opgeleverd. Er wonen blijkbaar nog steeds veel bejaarde Jordanezen want de sfeer in het winkelstraatje deed mij sterk denken aan de Tweede Goudsbloemdwarsstraat. De jachthaven en het Gooimeer geven de woonwijk een bijzondere allure.

Almere kan beschouwd worden als het hoogtepunt van de moderne stedenbouw in Nederland. De stad was niet voorzien in de oorspronkelijke planning voor de polders, maar verscheen op de kaart toen het spreidingsbeleid uit de Tweede nota over de ruimtelijke ordening (1966) daadwerkelijk gestalte kreeg. De Randstad moest gedecentraliseerd worden, in die verre jaren dachten planologen nog dat alles maakbaar is. Men had toen al veel nieuwe woonwijken gebouwd, maar in Almere moest en kon alles anders. De ervaringen met hoogbouw waren niet onverdeeld gunstig, dus het ideaal van elke Nederlander, de eengezinswoning, stond hoog op de stedenbouwkundige verlanglijst. Omdat de grond in handen was van de overheid, de Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders, heeft Almere een aangenaam ruim en groen karakter gekregen. Ook in de woningbouw lukte het vaak weer om iets bijzonders te maken.

Achteraf beschouwd zijn natuurlijk toch veel huisjes en tuintjes een maatje te klein geworden, of zelfs twee maatjes. In de woningbouw blijft schraalhans altijd keukenmeester. Maar ook in Almere zal op een dag gerenoveerd moeten worden en dat biedt nieuwe mogelijkheden.

De stad telt inmiddels 250.000 inwoners. Zou het niet eens tijd worden om aan een museum te denken? Amsterdam worstelt met een tsunami van toeristen die veel geld opbrengt maar ook ongekende problemen veroorzaakt. In het Haags Gemeentemuseum hangen minstens driehonderd Mondriaans. Leen een paar topstukken uit en vul die aan met leuke negentiende-eeuwse schilderijen. De depots hangen vol. Een spreidingsbeleid voor kunst en toeristen is dringend gewenst.

En een universiteit, dat zou een zegen zijn voor Almere. De oude universiteiten werden dit jaar weer onder de voet gelopen door nieuwe eerstejaars. Groningen was in het nieuws met tentenkampen maar ook de UvA mocht zich verheugen in een sterke groei. Het Roeterseiland is vol, omwonenden protesteren tegen de overlast, de woningmarkt in Amsterdam is dramatisch. In Almere is ruimte, voor collegezalen en studentenwoningen.

Almere is nu een heel aangename woonstad. De sprong naar een echt stedelijk milieu kan alleen gemaakt worden met meer cultuur.