Dit zijn de finalisten van de NRP Masterprijs 2020

Iris Moons (TU Delft, Management in the Built Environment en Heritage & Architecture)

Managing religious heritage, designing an accommodation strategy for Dutch churches

De snelheid waarmee kerken leeg komen in Nederland neemt nog altijd toe. Dat betekent dat er een grote maatschappelijke opgave ligt om respectvol om te gaan met al dat erfgoed dat op de markt komt. Cultureel erfgoed met heel verschillende eigenaren, waar veel mensen zich op een of andere wijze mee verbonden voelen. Het lijkt erop dat bij elk project het wiel opnieuw moet worden uitgevonden. Is er niet een manier om het lerend vermogen te ontwikkelen zodat goede besluiten kunnen worden genomen over de toekomst van deze kerkgebouwen? De behoefte aan de ondersteuning bij deze besluitvorming is groot.

De vraagstelling die bij dit onderzoek centraal stond is: welke managementstappen zijn benodigd om gefundeerde besluiten te nemen over de toekomst van kerken en bieden de optimale oplossing? Het onderzoek moet opdrachtgevers, adviseurs en gemeenten helpen om tot een goed onderbouw besluit te komen op zowel strategisch, financieel, functioneel en fysiek niveau. Iris heeft hiervoor kwalitatief en kwantitatief onderzoek verricht. Ze heeft daarvoor twee Mastertracks doorlopen om zowel het product als het proces bij de kop te pakken. De DAS-frame (Designing an Accomodation Strategy) is een combinatie van concepten die onder andere door prof. A. den Heijer zijn toegepast. Het frame biedt een stappenmodel dat leidt tot een selectie van gewogen alternatieven. Daarbij is een databank opgebouwd en een referentieboek om de opdrachtgevers te ondersteunen bij de besluitvorming. Vier herbestemde kerken (1800-1960) zijn onderzocht: Stephanuskerk Moerdijk, Clemenskerk Hilversum, Lutherse kerk Arnhem en Heilige Adrianuskerk Esbeek (alle in samenwerking met BOEi).

Aditya Parulekar (TU Delft, Building Technology)

Robotic Restoration, developing a digital fabrication methodology for the restoration of stucco ornaments by means of in-situ additive manufacturing

Wereldwijd en sinds de oudheid worden ornamenten gebruikt in de gebouwde omgeving. Ze vertellen iets over het verleden: de voorouders, de geschiedenis of de rijkdom van de bewoners. Helaas zijn ornamenten ook kwetsbaar. De instandhouding en restauratie van stucwerk ornamenten wordt bedreigd door het snel teruglopen van het aantal vakmensen. Daarnaast is het een fysiek zwaar beroep dat niet gezond is en dat je niet tot op hogere leeftijd kunt blijven uitvoeren. Digitale fabricage heeft de potentie hiervoor een alternatief te zijn met 3D-scanning, digitale reparatie en 3D-printen. Maar het herstel van stucwerk elementen moet vaak op locatie plaatsvinden, direct op het plafond. Het 3D printen moet dan ondersteboven plaatsvinden. Dit onderzoek laat zien hoe een in-situ restauratie techniek kan worden ontwikkeld door te focussen op drie onderwerpen, te weten:

• Het ontwikkelen van gipsgebaseerd 3D-print materialen, die compatible zijn met gips plafonds en voldoen aan de eisen voor 3D-printen;
• Het ontwerpen en maken van prototypes voor 3D-print gereedschappen met een spuitmond en materieel toeleveringssysteem;
• Het concept ontwikkelen voor een restauratierobotplatform waar het ontwikkelde materiaal kan worden gebruikt met 3D-gereedschappen voor op locatie restauratie van stucwerk ornamenten. De inzichten betreffende het materiaal en het printproces zijn geïntegreerd in fabricage software en kunnen in de praktijk worden gebruikt door middel van een voorgestelde plug-in en werkproces.

Ananta Vania Iswardhani (TU Delft, Heritage & Architecture, Shared Heritage Lab Semarang)

Cultivating Heritage, recuperating Dutch Colonial Architecture’s relation to community practice through heritage and socio-cultural approaches in Kota Lama Semarang, Indonesia.

Het onderzoek en het ontwerp overbruggen de langblijvende afstand tussen het Nederlands koloniaal erfgoed, dat zowel de geschiedenis van discriminatie uit het verleden herbergt als het leven van elke dag in Semarang in Indonesië. Als resultaat van het verleden is er veel ‘gedeeld erfgoed’ in Indonesië. De vraag is hoe je nieuwe betekenis kunt geven aan deze cultuurhistorisch belangrijke gebouwen, rekening houdend met verleden, heden en toekomst. Er is nu geen enkele relatie tussen het cultureel koloniaal erfgoed en de lokale gemeenschap. De hedendaagse traditie is om monumenten uit die periode strak terug te restaureren naar wat ze waren of ze te slopen. Maar dat is een gemiste kans. Dit ontwerp wil daar verandering in aanbrengen en gebruikt erfgoed als een tool naar een duurzame sociale economie en omgeving met de lokale community als drijvende kracht.

Het ontwerp betreft een transformatie van het voormalige Agricultural Trading Office (dat met dwangarbeid tot stand is gekomen) in een Urban Permacultuur coöperatie (koperasi): een menselijke leefomgeving die ecologisch duurzaam en economisch stabiel is. Het biedt ruimte aan activiteiten zoals opleiding, workshops, discussies en consultatie. De locatie is gelegen op de verlaten plek van de NV Cultuurmaatschappij der Vorstenlanden, in de historische omgeving van Kota Lama. Over drie lijnen hebben er interventies plaatsgevonden:

• Een nieuwe laag zonder bestaande structuren te beschadigen
• Interventie door delen op te offeren om nieuwe ruimten te creëren en voor de langere levensduur van het pand

Interventies waarbij de nieuwe laag overheerst om het erfgoed in de toekomstige context te plaatsen en de bestaande kwaliteiten te verbeteren.