Winnaars Gulden Feniks 2024 bekend

Nijkleaster-Westerhûs: Kop-hals-klooster in Hilaard, Nimeto in Utrecht en Vreewijk in Rotterdam winnen dit jaar de NRP Gulden Feniks. Zij wonnen deze prijs met hun voorbeeldstellende project op het gebied van respectievelijk transformatie, renovatie en gebiedstransformatie. De wildcard ging dit jaar naar het Stadhuis Den Helder.

De NRP Gulden Feniks is dé nationale prijs voor renovatie en transformatie van de gebouwde omgeving. Successen en inzichten worden hierbij gedeeld; de Gulden Feniks is een prijs om van te leren. In 2024 werden er 54 projecten ingezonden in de categorieën renovatie, transformatie en gebiedstransformatie.

Winnaar transformatie – Nijkleaster Westerhûs: Kop-hals-klooster

Op het platteland zijn misschien wel de grootste ruimtelijke en sociale uitdagingen van dit moment te vinden, aldus de jury. De transformatie van een kop-hals-boerderij naar een eigentijds klooster zorgt ervoor dat dit stukje Friese platteland een duurzame toekomst krijgt. En hoe! Soms kan een enkel transformatieproject zorgen voor verschuivingen die ver voorbij de eigen schaal reiken. De leegstaande boerderij kreeg een functie die naadloos aansluit bij de sociale opgave van het platteland: het verdwijnen van voorzieningen en plekken van samenkomen.

Het klooster is een burgerinitiatief en biedt verblijfsruimte voor bezinning. Ingrepen in de waterhuishouding zorgden ervoor dat het steeds schraler wordende Friese landschap hier voor mens en dier weer gezond is geworden. Kortom, Nijkleaster Westerhûs is een perfect voorbeeld van hoe gemeenschapszin nieuw leven in te blazen.

Winnaar renovatie – Nimeto Utrecht

In Nederland staan zo’n vijfduizend naoorlogse schoolgebouwen die toe zijn aan vernieuwing. Als ze na veertig jaar boekhoudkundig afgeschreven zijn, volgt vaak de sloophamer. Dat koerswijziging in combinatie met een relatief laag renovatiebudget een prachtig schoolcomplex met buitenruimte kan opleveren, bewijst Nimeto: een mbo-vakschool voor creatieve ruimtemakers.

De jury kan een lange reeks van redenen opsommen waarom Nimeto voorbeeldstellend is: Er is hoge kwaliteit gerealiseerd binnen het beperkte budget van 770 euro per m2. Qua duurzaamheid voldoet het complex aan nieuwbouweisen. Bovendien nam de opdrachtgever ook de emotionele waarde van erfgoed serieus: een onder studenten en docenten geliefd gebouw moet je koesteren.

Winnaar gebiedstransformatie – Vreewijk

Hier organiseerden bewoners een succesvolle lobby om corporatie en gemeente zover te krijgen om voor Vreewijk in Rotterdam een verbeterplan op te stellen in plaats van een eerder gemaakt sloopplan tot uitvoer te brengen. De jury is zeer te spreken over dit voorbeeld van burgerinitiatief. Tegelijkertijd prijst ze de lenigheid van corporatie Havensteder bij het maken van een draai. Hadden ze boekhoudkundig voet bij stuk gehouden, dan was de wijk gesloopt. Maar Havensteder luisterde naar burgers en omarmde het erfgoed. Deze moeilijke draai is mede gelukt omdat ze voor de renovatie de juiste projectleider op het project zette: iemand die in staat is verbindend te werk te gaan tussen alle belanghebbenden.

Uiteindelijk is iedereen trots op het resultaat: bewoners, gemeente, ontwerpers en corporatie. De jury deelt deze trots. Meanderend door de wijk, via stoepen, achterpaden, pleinen en perken is op alle niveaus de kwaliteitsslag te zien.

Winnaar wildcard – Stadhuis Den Helder

Iedereen uit de bouwketen – van opdrachtgever tot ontwerper en loodgieter – moet naar het Stadhuis Den Helder om te komen kijken hoe je transformeren op een voorbeeldige wijze aanpakt, aldus de jury. De betrokken ontwerpers, Office Winhov en Van Hoogevest Architecten en hun adviseurs, hebben hun opgave op sublieme wijze, tot in alle finesse, doordacht.

Het team toont aan dat het met schaal en detaillering kan werken. Ook kreeg het de opdracht om de grootsheid van de mastenloods en de zeilenmakerij leefbaar te maken. Daar is het met vlag en wimpel in geslaagd. Er zijn heel aangename ruimtes ontstaan.

De NRP Gulden Feniks: een integrale prijs

De Gulden Feniks is een integrale prijs. De jury nomineerde projecten aan de hand van vijf criteria: duurzaamheid, sublimatie, maatschappelijke waardecreatie, innovatie en economische waardecreatie. Het viel de jury op dat door veel teams vaak verder is gekeken dan het technisch oplossen van opgaven. Daar waar de integrale aanpak succesvol is geweest, toont zich dat in de resultaten. Een aantal projecten blinkt uit in ‘Slow Development’. Er is met een lange adem aan opgaven gewerkt. De jury waardeert zo’n aanpak waarbij ‘langzaam maar goed’ het wint van ‘snel en minder’. 

Inzendingen die voldoen aan de voorwaarden van de prijs werden beoordeeld door een vakkundige jury met verschillende achtergronden. Tenslotte wees de jury vier winnaars aan: één in elke categorie en een wildcard. De jury bestaat uit:

• Voorzitter Geurt van Randeraat (SITE urban development)
• Bess Blomjous (Studio Bess)
• Thijs Asselbergs (Thijs Asselbergs architectuurcentrale)
• Sabine Renders (strategisch gebiedsontwikkelaar, Provincie Noord-Holland)
• Jaap Wiedenhoff (ingenieursbureau ABT)
• Dirk Baalman (onderzoeker-adviseur)
• Luïsa Jacobse (architect, KettingHuls – won in 2023 de NRP Masterprijs)