Terugkijken: Talkshow 'Op weg naar integrale duurzaamheid'

Het gesprek opende met Hans Hammink die het prachtige boek ‘Lessen in circulariteit’ publiceerde. Hans: “Dit boek hebben wij gemaakt om onze kennis en ervaring met circulaire projecten te delen. Ik werk bij een redelijk groot architectenbureau, dus is het sneller om een boek uit te geven dan het steeds uit te leggen. Maar ook extern wilden we onze ervaringen delen met onze samenwerkingspartners, want circulariteit is bouwen en ontwerpen op een net iets andere manier.” Hans ging onder andere in op de samenwerking in circulaire projecten. “Dat is vooral samen nieuwe dingen ontdekken. Ik heb een aannemer nodig die mij kan helpen bij het vinden van de juiste gebruikte materialen. Ik heb ook een opdrachtgever nodig die zegt: ik wil een superduurzaam gebouw. Ik heb ook strenge regelgeving nodig vanuit de overheid.” Een ander hoofdstuk gaat over hoe te ontwerpen met hergebruikte materialen. “Hoe je gebouw eruit komt te zien weet je nog niet. Daar moet je flexibel op inspelen. Pre-loved onderdelen dragen bij aan karakter aan sfeer van je ontwerp.” Bovenal is het motto van Hans: ‘circulariteit is een werkwoord’. Dat moet je doen! “Dat gaat niet om het circulaire verhaal, maar dat er een concreet resultaat komt. Het is ook ontzettend urgent en ik hoop dat het een vlucht gaat nemen. Ik prijs ook de opdrachtgevers die het al doen, want dat is fantastisch!”

Klimaat, energie, materialen; met circulair bouwen leer je volgens Marijn Emanuel dat het begint met het besef dat niets onbelangrijk is. “We hebben vaak de neiging op één aspect te focussen, dat we ook het liefst meetbaar maken. Het liefst ook nog met één getalletje. Maar het gaat uiteindelijk over samenwerken, over de keten. Je kunt niet meer een probleem doorschuiven in de keten. Het voordeel van dingen meetbaar maken, is dat mensen een bepaalde vorm van grip krijgen, zodat ze de eerste stap kunnen zetten naar een oplossing toe. Maar het gaat uiteindelijk niet om het rapportcijfer zelf als doel. Het gaat om de ontwikkeling; van lineair naar circulair.”

Mirjam Schmull van Brokkenmákers vertelde over het project van Dom tot steengoed waarbij zij materiaal van de Domtoren betekenisvol herbestemmen in de stad. “Nico de Bont is met de restauratie bezig. Wij zagen de kans om de 600 kuub die van de toren afkomt, en die normaal gesproken onder de snelweg terecht zou komen, een mooie nieuwe bestemming te geven, onder andere in de vorm van Domstenen en kunstwerken in de stad. De Domtoren maakt al 700 jaar deel uit van de stad en die waarde zit niet alleen in de toren, maar ook in het materiaal. Naast de materiaalwaarde zagen wij ook een cultuurhistorische waarde en sociaalmaatschappelijk waarde. Met het circulaire gebruik bereik je ook andere mensen dan gebruikelijk, ook de eindgebruiker. “Door het verhaal van de Domtoren er aan te verbinden wordt circulariteit veel tastbaarder.”

Mirjam ging ook in op het NRP Erfgoedkompas. Om het complexe probleem van verduurzamen van erfgoed eenvoudiger te maken. “Men wil, er zijn oplossingen maar wat is het beste traject om tot de beste interventie te komen? Er komen veel waarden bij kijken. Het is belangrijk om tijdens het proces de juiste keuzes te maken en richting te geven aan het proces. Door middel van een cirkeldiagram (donut) kun je die waarden in een oogopslag afwegen. Dit herhaal je gedurende het proces. Als je bijvoorbeeld heel hard stuurt op energetische waarde, zie je dat dit wel eens ten koste kan gaan van de cultuurhistorische waarde of de materiaalwaarde.“ Hans Hammink reageerde enthousiast op het NRP Erfgoedkompas. “Had ik het maar gekend, dat was het in mijn boek gekomen.” Een mooier compliment kon Mirjam niet krijgen.

Tineke Beuker van BZK vertelt dat de thema’s energietransitie, klimaatadaptatie en circulariteit in de wijk en in de woningen samenkomen. “Dan is het heel belangrijk dat we handvatten meegeven hoe men dat integraal kan oppakken. Soms begint het simpel, door bijvoorbeeld te kijken of er materialen zijn die minder milieubelastend zijn. Kijk hoe het zit met de zonwering, daar zou je bijvoorbeeld ook groen voor kunnen gebruiken. Dat is tegelijkertijd beter voor de biodiversiteit en klimaatadaptatie. Als je meer met een integrale blik kijkt, kun je met simpele ingrepen een stap zetten.” Tineke Beuker ging ook in op wet- en regelgeving. “Regels zijn belangrijk, maar vaak is er meer ruimte binnen die regels dan men denkt. Daar worden soms belemmeringen ervaren die geen belemmeringen zijn omdat er in de uitvoering meer mogelijk is dan partijen denken. De kennis ontbreekt soms nog.”

De talkshow wordt afgesloten met de conclusie dat circulair bouwen vooral geen moetje is, maar juist veel lol betekent. Het is verder onze grootste taak om kennis beschikbaar te maken. Om concrete vraagstukken naar voren te halen en het daadwerkelijk te gaan doen!